عباس اسالم؛ حسین فقیه
چکیده
در سنت فلسفی اسلامی بحث از واقعیت در سه مبحث اصالت وجود و ماهیّت، مبحث نفسالامر و مساوقت شیئیّت با وجود متبلور است. با جستجو در این مباحث دانسته میشود که برخی متفکران، عالم واقع را مساوی و عدهای دیگر ...
بیشتر
در سنت فلسفی اسلامی بحث از واقعیت در سه مبحث اصالت وجود و ماهیّت، مبحث نفسالامر و مساوقت شیئیّت با وجود متبلور است. با جستجو در این مباحث دانسته میشود که برخی متفکران، عالم واقع را مساوی و عدهای دیگر آن را اعم از وجود دانستهاند. شهید صدر در زمره گروه اخیر قرار میگیرد. ایشان با طرح این ادّعا که عالم واقع وسیعتر از وجود است برخی مفاهیم چون وجود رابط، معدومات، حسن و قبح افعال، لوازم ماهیّات و معقولات ثانی فلسفی را متحقق در این عالم دانسته است و در عین قائل شدن به خارجیّت این مفاهیم، خارجیّت آنها را به واسطه وجود نمیداند. ایشان با استدلال بر قضایای صادقی که موضوعات آنها از ابتدا به حمل اوّلی ذاتی، هم در ذهن و هم در خارج، معدوم فرض شدهاند و همچنین با اثبات اتّحاد ظرف عروض و ظرف اتّصاف در معقولات ثانی فلسفی و در ادامه با طرح معقولات ثانیهای که نمیتوان آن را در عالم وجود محقق فرض نمود، به اثبات عالم واقع وسیعتر از وجود میپردازد. منتهی شدن به ارتفاع نقیضین، امکان جایگزینی عالم ذهن به جای عالم واقع از جمله انقادات وارد بر دیدگاه ایشان است پژوهش پیش رو سعی دارد با جستجو در آثار ایشان ماهیّت و حدود و ثغور عالم واقع را از منظر شهید صدر روشن نموده، به بررسی و نقد استدلالات ایشان بر این ادّعا بپردازد.