پریسا اکبری؛ ایرج داداشی
چکیده
دوران تاریخ ایرانِ پیش از ورود اسلام، از لحاظ معرفت‌شناسی عمدتا" تحت فراروایتی بنام کیش مزدیسنا قرار‌دارد که بر‌تمام شئون زندگی اجتماعی، سیاسی و‌فرهنگی آن سایه افکنده‌است. برمبنای دکترین کیش مزدیسنا ...
بیشتر
دوران تاریخ ایرانِ پیش از ورود اسلام، از لحاظ معرفت‌شناسی عمدتا" تحت فراروایتی بنام کیش مزدیسنا قرار‌دارد که بر‌تمام شئون زندگی اجتماعی، سیاسی و‌فرهنگی آن سایه افکنده‌است. برمبنای دکترین کیش مزدیسنا که بر هفت پایة "یکتایی اهورامزدا، پیامبری اشوزرتشت، پیرویِ‌از اشه، داشتنِ‌اندیشه، گفتار‌و‌کردارِ‌نیک، آزادی‌ِگزینشِ راه، پاداشِ‌کارِنیک و کیفرِ‌کارِزشت، جاودانیِ‌روان و رستاخیز" استوار است؛ خداوند جان‌و‌خرد، جهان را براساس هنجاری به‌نام اشه آفریده که بر‌تمام هستی حاکم است؛ حقیقتی محیط بر کیش زرتشت و حتی حکمت پیشازرتشتی، که درهمة مراتب؛ جهان هستی را به‌سوی کمال و رسیدن به اصل و مبدأ خلقت هدایت‌می‌نماید. از یک‌سو آفرینش اثر‌هنری در خلاء صورت نمی‌گیرد و در تعریف سنتی آن به کمال رساندن نفس خویش و به‌تبع‌آن نفس غیر است و ازسویی‌دیگر در هنر ایران؛ براساس جهان‌بینی پیشینیان که متکّی بر آموزه‌های یکتاپرستانه و خردمندانه بوده‌است ، فعل خلاق هنرمند، در طول فعل خلاق الهی و دقیقاً بر همان نحو، مبتنی بر نظم و اکمال لایق هر شیء است و هنرمند به دلیل دیالکتیک خرد خود با خرد مینوی‌است که از حقایق جهان مینوی آگاهی یافته و در فعل آفرینش هنری، به هر چیزی کمال لایق آن را می‌بخشد. این پژوهش ضمن بررسی‌و تفسیر‌ساده متون؛ با عنایت به بنیان‌های آموزة مزدایی و استفاده‌از منابع مکتوب و روش اسنادی و تحلیل و تفسیر متناسب این آموزه، رابطة اشه و اکمال را مورد بررسی قرار داده است. لذا ضمنِ تحلیلِ معنایی واژة اشه در متون مزدایی و پیشامزدایی؛ حضور مفاهیم هنر و زیبایی، تکامل، پویایی و حرکت؛ همچنین نظم و تعادل بررسی می‌گردد.
