نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه

چکیده

مسأله صفات در حوزه کلام و فلسفه و در بحث مربوط به خدا از جدی‌ترین مسائل حوزه الهیات است. این مسأله در دو حوزه "ربط صفات با ذات خداوندی" و "ربط صفات با یکدیگر" قابل طرح است. یک بار می‌توان سؤال کرد که آیا اساساً خداوند را می‌تواند وصفی باشد یا نه؟ و یک بار هم می‌توان سؤال کرد که اوصاف چه نسبتی با ذات و با یکدیگر دارند؟ تلاشهای کلامی و فلسفی عمدتاً در دو نگاه تعطیل و تشبیه سامان پذیرفته است، بعضی به دلایلی قائل به تعطیل بحث صفات شده و بعضی نیز در مرز تعطیل و تشبیه همچنان گرفتارند. وآنها هم که قائل به تشبیه‌اند گرفتاری‌شان کم نیست. در این مقاله سعی بر آن است تا نشان داده شود چگونه حکیمان ما در تبیین مسأله صفات به زحمت افتاده‌اند و از این میان ملاصدرا و ابن سینا دو حکیمی هستند که بیش از دیگران به مسأله صفات عنایت داشته‌اند. ملاصدرا به عینیت مصداقی صفات با ذات و با یکدیگر معتقد است و ابن سینا به چیزی فراتر از عینیت مصداقی اندیشیده است. او در صفات خدا به عینیت مفهومی قائل است. هر یک از این دو نگاه لوازم و توابعی دارد که این نوشتار در راستای آن نگارش یافته است و در پایان به این نتیجه رسیده است که نه تنها عینیت مفهومی توجیه خرسند کننده‌ای از صفات به دست نمی‌دهد بلکه عینیت مصداقی هم در جای خود، معذوراتی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Mulla Sadra and Avicenna's Approach to God's Attributes

چکیده [English]

God's attributes is one of the crucial issues in theology. This is being discussed in two aspects: the relation of attributes to God's essence, and the relation of different attributes with each other. The question, on one hand, is whether or not God possesses any attribute, and on the other hand, it can be questioned what is the relation between attribute themselves. The traditional answers in this regard are divided into two approaches, agnosticism and anthropomorphism. However, both approaches face some problems. In this paper, it will be attempted to show that how philosophers' explanation of God's attributes puts them into trouble, and will be argued that both approaches to God's attributes are faced with some problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attributes
  • God
  • objective identification
  • conceptual identification