نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای حکمت متعالیه، گروه فلسفه کلام، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان
2 استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه شیراز
چکیده
این نوشتار در پی واکاوی مبانی حکمت اشراق در ارائۀ تعریف نوینی از علم و ترسیم الگویی آموزشی بر آن اساس است. با تأملی در مبانی نورشناسی اشراقی، معرفتشناسی، انسانشناسی و روششناسی سهروردی این مطلب متبادر میشود که مراتب نور، مراتب ادراک و مراتب نفس انسانی کاملاً متناظر هستند و انسان با ارتقای درجات نوری خود با دستورالعملهای خاص، به لحاظ ادراکی نیز مترقی میشود. از اینرو میتوان تعریف نوینی از علم ارائه کرد که اعتبار آن بهطور کلی با دیگر نظریههای حوزۀ معرفت متفاوت است. از نظر سهروردی «شهود» بهعنوان پشتوانهای عظیم برای فهم درجات عمیق حقیقت تلقی میشود که نیل به آن از طریق عالم خیال و ارتقای ساحت نورانیت انسان میسور است. نوشتار حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مبانی و مختصات این نوع از علم‌شناسی در حکمت اشراق -که میتوان آن را علم اشتدادی نامید- بپردازد و از این رهگذر، نتایج آموزشی آن را تبیین کند. مطابق نتایج این جستار «تکامل تدریجی مراتب ادراک» و به تبع آن «رسمیت فهمهای مختلف از حقیقت واحد» بهگونهای که منجر به شکاکیت و نسبیت محض نشود، دو نتیجۀ اساسی نظریۀ علم اشتدادی خوانده میشود که تحقق آن منوط بر پیادهسازی تعریف و ابعاد نظریۀ علم اشتدادی و اتخاذ راهکارهای متناسب در سیستم آموزشی است؛ از اینرو به نظر میرسد ظرفیت وسیع حکمت اشراق در استنباط ابعاد مختلف آموزش و بهبود اجزای سیستم آموزشی نظیر اصول، نتایج و راهکارهای تعلیم، غیر قابل انکار باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
“Reflection on Suhrawardi’s Scientific Foundations and Its Capacity Assessment in Presenting an Educational Model”
نویسندگان [English]
- Aysooda hashempour 1
- alireza farsinezhad 2
1 Ph.D. student of Transcendental Philosophy, University of Isfahan
2 استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه شیراز
چکیده [English]
Considering the correspondence between the levels of existence and the levels of perception in Suhrawardi’s thought, a new definition of science can be presented, the validity of which is generally different from other theories in the field of knowledge. In the school of enlightenment, “intuition” is considered as a great support for understanding the deep degrees of truth, which can be achieved through the world of imagination and the promotion of the realm of human enlightenment. The present article intends to study the coordinates of this type of scientology in the wisdom of illumination with a descriptive-analytical method, and through this it can explain its educational results in accordance with the results of this research “Gradual evolution” The degree of “perception” and, consequently, the “recognition of different understandings of a single truth” in such a way that it does not lead to skepticism and reprehensible relativism. There are two main consequences of the theory of intensity science, the realization of which depends on the implementation of the definition and dimensions of the theory of intensity science and the adoption of appropriate solutions in the educational system; therefore, it seems that the vast capacity of the wisdom of enlightenment in inferring the various dimensions of education and improving the components of the educational system, such as the principles, results and strategies of education, is undeniable.
کلیدواژه‌ها [English]
- Education
- The Light
- Enlightenment Principles
- Suhrawardi
- Intuition
- Intensity Science
- ابنهروی، محمد شریف نظامالدین احمد. (1363). انوریه: ترجمه و شرح حکمهالاشراق سهروردی، مقدمه حسین ضیایی. تهران: امیر کبیر، چاپ دوم.
- اسفندیاری، سیمین؛ الیاسی، آزاده. (1399). «تطبیق خودشناسی از منظر کییر کگارد و شیخ اشراق»، فصلنامۀ تأملات فلسفی، سال دهم، شمارۀ 24، صص 336- 315.
- امی، زهرا و قاسمپور، حسن. (1397). «تحلیل و بررسی زمینهگرایی و پیامد آن در نظریۀ تفکر انتقادی منصفانه». فلسفه و کودک. شمارۀ 2. صص 32- 21.
- آقازاده، احمد. (1383). مسائل آموزش و پرورش ایران. تهران: انتشارات سمت.
- بابازاده، طاهره و نوروزی، رضاعلی. (1392). «تحلیلی بر اهداف و روشهای تربیتی مبتنی بر کمال نفس از دیدگاه ملاصدرا». تربیت اسلامی. شمارۀ 16. صص 56- 31.
- بختیار نصرآبادی، حسن‌علی و نوروزی، رضا علی. (1383). آموزش رویکردها و انگارههای جدید. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
- بهشتی، محمد. (1393). فلسفۀ تعلیم و تربیت اشراق. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- جانمحمدی، محمدتقی. (1390). «معرفت شهودی و عقلانی در حکمت اشراقی سهروردی»، شناخت، شمارۀ 65، صص 39- 9.
- خادمی، عزت؛ گلآقایی، معصومه. (1389). «تربیت عرفانی از دیدگاه سهروردی»، فصلنامۀ تأملات فلسفی، سال دوم، شمارۀ 5، صص 56- 37.
- خجسته، سعیده و دیگران. (1394). «بررسی مبانی انسانشناسی از منظر سهروردی و استنتاجهای تربیتی مترتب با آن برای بهبود اهداف نظام آموزش و پرورش کشور ایران»، نشریۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دورۀ یک، شمارۀ 1، صص 20- 7.
- ذبیحی، محمد؛ صیدی، محمود. (1392). «دربارۀ علیت مثل و عالم خیال منفصل»، حکمت صدرایی، دورۀ 2، شمارۀ 1، صص 56- 43.
- سهرودی، شهابالدین یحیی. (1373). حکمهالاشراق. تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- (1375). مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق. تصحیح و مقدمه هانری کربن و سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی. تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
- (1380). شرح قصۀ غربت غربی. تهران: نشر تندیس.
- (1385). المشارع و المطارحات؛ تصحیح مقصود محمدی و اشرف عالیپور. تهران: نشر حقیاوران.
- (1388). التلویحاتاللوحیه و العرشیه؛ تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
- شرفیجم، محمدرضا؛ خلیلی، سمانه. (1389). «بررسی تطبیقی مبانی فلسفی شیخ اشراق و برگسون و دلالتهای تربیتی آن»، نشریۀ تربیت اسلامی، دورۀ پنجم، شمارۀ 11، صص 110- 81.
- صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم. (1360). الشواهد الربوبیه فیالمنهاج السلوکیه. تصحیح و تعلیق سید جلالالدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنشر، چاپ دوم.
- طباطبایی، سید محمدحسین. (1387). اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم: بوستان کتاب.
- طباطبایی، سیدجواد. (1368). درآمد فلسفی بر تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران، تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- عزیزی علویجه، افسانه و دیگران. (1398). «بررسی باورهای هستیشناختی دانشآموزان پایۀ چهارم ابتدایی و کتابهای درسی هدیههای آسمانی بر اساس مؤلفههای مبانی هستیشناسی در سند تحول بنیادین»، پژوهشهای هستیشناختی، دورۀ هشتم، شمارۀ 16، صص 288- 231.
- فتحی آذر، اسکندر. (1382). روشها و فنون تدریس. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
- فرمهینی فراهانی، محسن. (1375). فرهنگ توصیفی علوم تربیتی. تهران: اسرار دانش.
- کمالیزاده، طاهره و دیگران. (1394). «تأویل اشراقی سهروردی از آیات پیرامون حقیقت نفس». پژوهشهای هستیشناختی، شمارۀ 4، صص 72- 57.
- کمالیزاده، طاهره. (1390). «بررسی مراتب شهود در معرفتشناسی اشراقی»، فلسفه و کلام اسلامی، دورۀ 44، شمارۀ 1، صص 113- 93.
- ملکی، حسن. (1370). برنامهریزی درسی: راهنمای عمل. تهران: انتشارات مدرسه.
- نوربخش، سیما سادات. (1388). «مبانی معرفتشناسی حکمت اشراق سهروردی». حکمت و فلسفه، شمارۀ 17، صص 47- 31.
- نوروزی، رضاعلی و هاشمی اردکانی، سید حسن. (1391). «تحلیلی بر شناخت و اصول تربیتی اشراقی از دیدگاه سهروردی». تعلیم و تربیت اسلامی. سال بیستم. شمارۀ 14. صص 93- 75
- واربرتون، نایجل. (1388). اندیشیدن (فرهنگ کوچک تفکر انتقادی). ترجمۀ محمدمهدی خسروانی. تهران: علمی و فرهنگی.
- وایتزمن، الیس. (1373). رشد اجتماعی برای جوانان و نوجوانان. ترجمۀ سیما نظیری. تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
- هاشمی، سید حسن؛ میرشاه جعفری، سید ابراهیم. (1392). «طرح نظری برنامۀ درسی بر اساس دیدگاه معرفتشناسی اشراق سهروردی»، فصلنامۀ پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیستویکم، شمارۀ 19، صص 150- 127.
- الیاس، جان. (1382) فلسفۀ تعلیم و تربیت. ترجمۀ عبدالرضا ضرابی. تهران: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- یزدان‌پناه، سید یدالله. (1391). حکمت اشراق. تحقیق و نگارش: مهدی علیپور. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
)