نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و کلام دانشگاه الزهرا

2 استاد تمام گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه الزهرا (س)

3 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

بحث اوضاع فلکی و موقعیت ستارگان و همچنین نحوه قرار گرفتن آن‌ها و متعاقباً سعدی و نحسی روزها مسأله‌ای است که از دیرباز توجه مردم را به خود جلب کرده است. بسیاری از مردمان بر این باورند ک اوضاع فلکی نقش تعیین‌کننده در اتفاقات زندگی آن‌ها دارد. این باور در بخش علمی مسأله، امری انکارناپذیر است مانند اعتقاد به تأثیر خسوف و کسوف در پدیدارهای طبیعی. اما بخش غیرعلمی آن عموماً به شکل خرافات در زندگی انسان‌ها نمود پیدا کرده است؛ این که اساساً اوضاع فلکی علاوه بر تأثیرات طبیعی بتواند تعیین‌کننده‌ی مفاهیم ارزشی از جمله سعد و نحس ایام باشد، دغدغه‌ای است که حتی فیلسوفان از آن فارغ نبوده‌اند؛ از جمله‌ی آن‌ها خواجه ‌نصیرالدین طوسی است. سوال پایه تحقیق حاضر آن است که خواجه نصیر الدین طوسی چه تبیین فلسفی از سعد و نحس ایام مطرح میکند؟ دستاورد این پژوهش عبارتست از آنکه مسأله سعد و نحس ایام و انتساب آن‌ها به اوضاع فلکی از نگاه فیلسوفان به دور نمانده است و خواجه نصیر الدین طوسی بر اساس مبانی انسان شناختی و جهاشناختی تاثیر افلاک بر نفوس و سعد و نحس ایام را تحلیل و تبیین کرده است. او معتقد است فعل و انفعالات و حرکت افلاک و شکل و نظم بین ستارگان و اجسام فلکی ، با توجه به توان و قابلیتی که نفس انسانی برای تاثیر در جسم و تاثر از آن دارد، می تواند موجبات سعدی و نحسی ،در زندگی انسان و همچنین تأثیر در زمین و اجسام موجود در آن را فراهم سازد .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Good and Bad Luck of Days and Their Avicennian Explanation by Nasir al-Din al-Tusi

نویسندگان [English]

  • Maryam Javid 1
  • zohreh tavaziani 2
  • Shahnaz Shayanfar 3

1 Graduate Master of Islamic philosophy and theology, Department of Philosophy and Islamic Wisdom Faculty of Theology and Islamic Studies, Alzahra University, Tehran Iran.

2 Professor of Department of Philosophy and Islamic Wisdom Faculty of Theology and Islamic Studies, Alzahra University, Tehran Iran

3 Associate Professor of Department of Philosophy and Islamic Wisdom Faculty of Theology and Islamic Studies, Alzahra University, Tehran Iran.

چکیده [English]

have been traditionally paid attention. Many people believe that celestial circumstances play a decisive role in their life events. Scientifically speaking, this is an irrefutable issue, such as the effect of lunar eclipse and solar eclipse on natural phenomena. Unscientifically, however, this has typically manifested as superstitions in people’s lives. Whether celestial circumstances can, in addition to their natural effects, determine value concepts such as good and bad luck of days has even involved philosophers, one of whom is Nasir al-Din al-Tusi. The main question of this research is that which type of philosophical explanation Nasir al-Din al-Tusi has proposed for good and bad luck of days and what his respective Avicennian fundamentals are. This research investigated the good and bad luck of days and their ascription to celestial circumstances from philosophers’ viewpoint, particularly Nasir al-Din al-Tusi. He believed that given the capability of human spirit to affect and be affected by objects, celestial interactions and motions as well as the shape and arrangement of stars and celestial bodies can cause good and bad luck in human life and influence objects on the Earth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Celestial estates
  • celestial beings
  • ego
  • benevolent and malevolent omens of the days
  • Nasir al-Din al-Tusi
  • avicenna
  • ابن‌سینا، ابوعلی. (1376). اشارات و تنبیهات. ترجمۀ دکتر حسن ملکشاهی، تهران: سروش، اول.
  • ­­­_________. (1375). الاشارات و التنبیهات، الجزء الثانی(فی علم الطبیعه). الشرح للمحقق نصیرالدین محمدبن محمدبن الحسن الطوسی و شرح الشرح للعلاقه قطب الدین محمدبن محمدبن ابن جعفر الرازی، قم: نشرالبلاغه.
  • _________. (1375). الاشارات و التنبیهات، الجزء الثالث (فی علم ما قبل علم الطبیعه). الشرح للمحقق نصیرالدین محمدبن محمدبن الحسن الطوسی و شرح الشرح للعلاقه قطب الدین محمدبن محمدبن ابن جعفر الرازی، قم: نشرالبلاغه.
  • بهشتی، احمد. (1374). بررسی‌های کلامی و فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی: حدوث اجسام. فلسفه و کلام، 7 (13): 18-20.
  • بیرونی، ابوریحان. (1363)، التفهیم لاوائل صناعت التنجیم، با تجدیدنظر و تعلیقات و مقدمۀ جلال‌الدین همایی. تهران: انجمن ملی.
  • پهلوانیان، احمد. (1378). نفس و بدن از نظر ملاصدرا. تهران: بوستان کتاب.
  • حسن‌زاده‌آملی، حسن. (1386). شرح اشارات و تنبیهات نمط سوم فی النفس، به اهتمام جواد فاضل بخشایشی، تهران: آیت اشراق.
  • حقانی، حسین (1385). علم­النفس اسلامی و بررسی نظرات دانشمندان غرب. تهران: دانشگاه الزهرا.
  • خادمی، عین­اله و باغخانی، اکرم. (1393). تبیین دیدگاه هستی­شناسانۀ ابن­سینا پیرامون عشق. پژوهش­های هستی­شناختی، 3 ( 5): 84-69.
  • رحمتی، ان­شاءلله. (1388). نفوس فلکی در جهان شناخت سینایی و همانندی آن‌ها با نفوس بشری. پژوهش‌های فلسفی- کلامی، 11 (2) : 34-5.
  • زرگری، فاطمه. (1393). تأثیر باورها و نگرش‌های نجومی بر اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران در سده‌های چهارم تا نهم قمری. مطالعات اسلامی: تاریخ و فرهنگ.
  • سجادی، جعفر. (1373). فرهنگ معارف اسلامی، تهران: کومش.
  • سعادت‌مصطفوی، حسن. (1387). شرح اشارات و تنبیهات. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  • طوسی، خواجه نصیرالدین. (1351). ترجمۀ صورالکواکب. تصحیح سید معزالدین مهدوی. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  • ______________. (1378). ثمره بطلمیوس و شرح خواجه نصیر بر آن. به کوشش اخوان زنجانی. تهران.
  • ______________. (1396). سی فصل مختصر فی التقویم. به کوشش یوسف بیگ‌باباپور. تهران: بنیاد شکوه.
  • ______________. (بی تا). رساله فی الرمل. پاکستان: مکتبه العربیه کانسی رود.
  • گرمان، هوشنگ. (1367). نظریۀ گرانش نیوتنی. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  • مصفا، ابوالفضل. (1357). فرهنگ اصطلاحات نجومی همراه با واژه‌های کیهانی در شعر فارسی. مؤسسۀ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • میتون، ژاکلین و سیمون. (1365). کاوشی در ستاره‌شناسی. ترجمۀ محسن مدیرشانه‌چی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  • میری، محمد. (1394). تحولات تاریخی مسألۀ روح بخاری در حکمت صدرایی. مجله تاریخ فلسفه،5 (4): 46-47.
  • نعمان‌فرحات، هانی. (1389). اندیشه‌های فلسفی و کلامی خواجه نصیرالدین طوسی. ترجمۀ غلامرضا جمشیدنژاد. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  • نیکزاد، عباس. (1382). معرفت نفس از دیدگاه حکیمان. تهران: انجمن معارف اسلامی آیت عشق.
  • هالیدی، دیوید.(1388). فیزیک هالیدی. مترجمین: دکتر محمد موسوی‌بایگی، دکتر عباس حسینی‌رنجیر، چاپ پنجم.
  • -Atam (1990). Introduction to Classical Mechanics. Prentice-Hall International.