نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• طاهره کمالی زاده

. دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

حکمت اشراقی سهروردی، با توجه به قرابت اندیشة شیعی و اشراقی، همراه با شکوفایی اندیشة شیعی در تفکر علمای امامیه بسط و تداوم یافت. ابن‌ابی‌جمهور احسایی حکیم و متکلم برجستۀ شیعی قرن نهم هجری (متوفای ابتدای قرن دهم) و از نوادر علم کلام شیعی، در زمرۀ این علماست. وی در اثر ارزندۀ المجلی تلفیقی بی‌نظیر بین آرای کلامی و فلسفی ارائه می‌دهد. او در بسیاری از موارد آراء و مبانی اشراقی را برای توضیح و تبیین و یا تثبیت آراء و دیدگاه‌های کلامی و یا توسعه و تأسیس آراء و مبانی جامع و جدید کلامی خود به کار می‌گیرد. در بررسی مباحث توحیدی اثر ارزندۀ المجلی، می‌توان مبانی اشراقی وی را در تحلیل صفات الهی در ذیل چهار نظریۀ اشراقی ارائه کرد: 1. نظریۀ علم اشراقی را ابتدا به‌نحو «وجودی» و به طریقۀ «اشراق حضوری» و «احاطة تسلطیه» و درنهایت به‌نحو «اشراقی نوری» تحلیل و تأویل می‌کند. 2. صفت بصیر را براساس نظریۀ رؤیت (ابصار) اشراقی به ادراک شهودی و علم کشفی تأویل می‌کند. 3. «ارادۀ» واجب تعالی را نیز بر مبنای علم کشفی اشراقی تحلیل می‌کند. 4. درنهایت نظریۀ رب‌النوع‌های اشراقی را در تدبیر انواع موجودات طبیعی، جانشین نظریۀ شوق و عشق مشائی می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• ابن‌ابی‌جمهور احسائی
• کلام شیعی
• حکمت اشراق
• توحید
• صفات الهی

20.1001.1.22285253.1395.6.17.2.2

موضوعات

• فلسفه اسلامی

عنوان مقاله [English]

The Illuminative Fundamentals of Ibn Abi- Jumhūr Ihsāeī in the Analysis of Divine Attributes

نویسنده [English]

• Tahereh Kamalizade

Associate Professor of Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

Suhrevardi’s Illuminative Wisdom was developed and resumed along with the efflorescence of Shi’ite thought in the reflection of Imamiyya’s the learned (ulamas), in respect of analogy between Shi’ite and Illuminative thought. Ibn Abi- Jumhūr Ihsāeī, one of the eminent Shi’ite sages and theologians who lived in the 9^th/15^th century (d. early 10/16 century) and was very conversant with Shi’ite Kalām, is a major contributor. He presents a unique synthesis of the philosophical and theological views in his masterpiece Almujly. He uses in many cases the Illuminative views and fundamentals in order to describe and explain, or to confirm the theologian views, or to expand and stablish his new theologian comprehensive views and fundamentals. In the study of the discussions of tawḥīd in his masterpiece Almujly, his Illuminative fundamentals in analyzing Divine Attributes can be studied in four Illuminative theories: 1) Theory of Illuminative knowledge is analyzed and esoterically interpreted first in an ‘ontological’ way and through ‘presential illumination’ and ‘dominative surround’ and then in a ‘luminous illumination’ method. 2) The All-Seeing Attribute is esoterically interpreted in terms of Theory of Sight as intuitive perception and visionary knowledge. 3) God’s ‘will’ is also esoterically interpreted in terms of illuminative visionary knowledge. 4) Finally, the Peripatetic Theory of Aspiration and Love is replaced with Theory of Illuminative Archetypes in governing the types of the natural beings.  

کلیدواژه‌ها [English]

• Ibn Abi- Jumhūr Ihsāeī
• Shi’ite Kalām
• Illuminative Wisdom
• Tawḥīd
• divine attributes