نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
سبزواری یکی از حکمای تاثیر گذار دوره قاجار است. ویژگی روش حِکمی سبزواری که در روش تأویلی او نیز تأثیر گذار بوده است، همراهی حکمت متعالیه و حکمت اشراق است. وی در یک تغییر روشی در صدد است تا با تفسیر باطنی و تأویل روشمند آراء و مبانی این دو جریان حِکمی و فلسفی حقیقت مورد نظر حکیمین متألِّه ( سهروردی و صدرا) را بدون اندک ناسازگاری و تعارض و در عین هماهنگی و هارمونی ارائه کند. لذا از ویژگیهای مهم تأویلات حکمی سبزواری، تلفیقی روشمند از مبانی حکمت متعالیه و حکمت اشراق است. مسأله پژوهش، بررسی تأویلات جامع(وجود‌شناختی و معرفت‌شناختی) بر اساس مبانی نوری و وجودی منسجم از آب به عنوان نخستین از مطهرات و تأویلات مشابه از سایر مطهرات( آفتاب و آتش)، ارائۀ مصادیق عینی رویکرد جمع و تلفیق علوم اسلامی در نزد حکیم سبزواری است. نتایج این پژوهش: تاویلات حکمی سبزواری از آب در عین اینکه جامع حکمتین اشراق و متعالیه است به باطن احکام شرعی و علم فقه نیز نظر دارد و به نحوی جمع بین حکمت عملی و نظری محسوب می‌شود. به این ترتیب و به نحو ضمنی امکان قابلیت حکمت (حکمت اسلامی) در معنای عامّ به مثابۀ پل ارتباط علوم اسلامی و انسانی معاصر نیز بررسی می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Hakim Sabzevari's philosophical interpretations of purifications (Case Study water)
نویسنده [English]
- Tahereh Kamalizadeh
Associate Professor of institute of humanities and cultural studies
چکیده [English]
Sabzevari is one of the influential philosophers of the Qajar period. The characteristic of Sabzevari's philosophical method, which has also been influential in his interpretive method, is the accompaniment of transcendent philosophy and the illuminative philosophy. In a change of method, he seeks to present the truth desired by the philosophers (Suhrawardi and Sadra) without any slight inconsistency and conflict, but in consistency and harmony, by esoteric interpretation and methodical interpretation of the views and principles of these two philosophical currents. Therefore, one of the important features of Sabzevari's philosophical interpretations is a methodical combination of the principles of transcendent philosophy and the illuminative philosophy.
The problem of research is the study of comprehensive interpretations (ontological and epistemological) based on coherent light and existence principles of water as the first of the purifications and similar interpretations of other purifications (sun and fire). Results of this research Sabzevari's philosophical interpretations of water, while being comprehensive of transcendent philosophy and the illuminative philosophy, also look at the inner rules of Sharia and the science of jurisprudence and are considered as a combination of practical and theoretical philosophy. In this way, and implicitly, the possibility of the potentiality of philosophy (Islamic philosophy) in the general sense as a bridge between contemporary Islamic sciences and humanities is also examined.
کلیدواژه‌ها [English]
- Hakim Sabzevari
- philosophical interpretations
- practical philosophy
- theoretical philosophy
- purifications
- water
- sun
- fire
- آملی، سیدحیدر (1386). جامع‌الاسرار و منبع‌الانوار. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ابن تیمیه(بی تا)، الاکلیل فی المتشابه و التأویل اسکندریه، دارالایمان.
- ابن‌عربی، محی‌الدّین (1405). فتوحات مکّیه. بیروت: دار صادر.
- الاحسائی، محمّد ابن علی بن ابی‌جمهور (2013). مجلی مرآة المنجی فی الکلام و الحکمتین و التصوّف. مقدّمه، تصحیح و تحقیق: رضا یحیی‌پور فارمد، بیروت: جمعیة ابن ابی‌جمهور الاحسائی الاحیاء التراث.
- اسکندری وفایی، نرگس، کاوندی، سحر و کمالی‌زاده، طاهره(1395)، «تأویل سهروردی از حقیقت حبّ در قرآن»، انسان پژوهی دینی،ص31-50.
- اصغری،فاطمه و کمالی‌زاده، طاهره(1391)،« هرمنوتیک سهروردی»، معرفت فلسفی ش25، ص125-150.
- اعوانی، غلامرضا(1382)، «مبادی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی نگاه نمادین به جهان»، فصل نامه خیال شماره 5، ص42-53.
- انواری، سعید و اسماعیلی اردکانی،(1395). بررسی ارتباط تعبیر خواب و تأویل آیات از دیدگاه ابن سینا و سهروردی، حکمت معاصر،ش1.
- خادمی، عین الله(1398)، « گرایشهای عرفانی حکیم سبزواری پیرامون چگونگی پیدایش کثیر از واحد»، پژوهشهای هستی شناختی،ص101-119.
https://orj.sru.ac.ir/article_1206_59d37bda737865ecf4658d14f7e6a0cd.pdf
- خادم زاده،وحید(1396)،«استعاره وجود به مثابه امر سیال در فلسفه ملاصدرا،فلسفه و کلام اسلامی،ص187-205.
- ____________(1395)،«استعاره وجود به مثابه نور در فلسفه ملاصدرا»، فلسفه و کلام اسلامی، صص 19-34.
- خوارزمی، تاج‌الدّین حسین (1368). شرح فصوص‌الحکم. تهران: انتشارات مولی.
- سبزواری، هادی بن مهدی (1380). شرح نبِراسُ الهدی. تصحیح و تحقیق محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار.
- __________________ (1361). اسرارالحکم. با مقدمۀ توشیهیکو ایزوتسو، به کوشش ح.م. فرزاد، تهران: انتشارات مولی.
- __________________ (1372). شرح الأسماء یا شرح دعاء الجوشن الکبیر. تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- __________________ (1372). شرح دعای الصباح. تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- __________________ (1348). مجموعه رسائل. به تعلیق، تصحیح و مقدّمۀ سیّد جلال‌الدّین آشتیانی، مشهد: انتشارات اوقاف خراسان، دانشگاه مشهد.
- __________________ (بی‌تا). اسرار العبادات. نسخۀ خطّی، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ فهرست: 10555.
- سپهری، مهدی(1382)، «نقش استعاره در اصالت وجود، بررسی معنا شناختی»، نامه حکمت.
- سهروردی، شهاب الدّین یحیی (1388). مجموعه مصنّفات شیخ اشراق. مجلّد اوّل و دوم، به تصحیح و مقدّمه هانری کربن و دیگران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- .سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن(1421)، الاتقان فی‌علوم القرآن، الطبع الثانی، بیروت، درالکتب العربی.
- شیرازی، صدرالدّین محمّد بن ابراهیم (1990)، اسفار اربعه، مجلّد اوّل، بیروت: دار احیاء التراث.
- __________________ (1346). شواهدالربوبیه.تصحیح و مقدمه سید جلال الدین آشتیانی، چاپخانه دانشگاه مشهد، مشهد.
- __________________ (1362).مبدأ و معاد، ترجمه احمدبن محمد الحسینی اردکانی، به کوشش عبدالله نورانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
- __________________ (1391). شرح حکمة الاشراق قطب الدین شیرازی به انضمام تعلیقات صدرالمتألهین، تحقیق سید محمد موسوی، تهران، انتشارات حکمت.
- شهرزوری، شمس‌الدّین محمّد (1380). شرح حکمة الاشراق. تصحیح، تحقیق و مقدّمۀ دکتر حسین ضیائی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- فیض کاشانی، ملامحسن (1417ق). المحجة البیضاء. مجلّد اوّل و پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- __________________ (1375). اصول المعارف. تصحیح و مقدّمۀ سیّدجلال‌الدّین آشتیانی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
- کاو.ندی، سحر و رستم‌خانی، معصومه(1393)، «ملاصدرا تفسیر یا تأویل»، تأملات فلسفی ش10،ص31-50.
http://phm.znu.ac.ir/article_19550_16298c74dd8afe4abc29f9678cf5dc0b.pdf
- کمالی‌زاده، طاهره، کاوندی، سحر و بیگدلی، سمیرا(1394)، « تأویل اشراقی سهروردی از آیات پیرامون حقیقت نفس»، پژوهشهای هستی‌شناختی، ش8، ص57-84.
https://orj.sru.ac.ir/article_418_8a2460e2b4060031d2713630dc99ec35.pdf
- لوری، پییر(1383)، تأویلات القرآن از دیدگاه عبدالرزاق کاشانی، ترجمه زینب پودینه آقایی،چاپ اول، تهرات، حکمت.
- هنری، احمدرضا (1397). «بررسی مبانی حکمی نمادها در هنر ایرانی اسلامی از منظر حکمت متعالیۀ صدرایی». رسالۀ دکتری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- هنری، احمدرضا، کمالی‌زاده، طاهره و داداشی، ایرج(1397)، « سازگاری رمزپردازی با حکمت متعالیه صدرایی»، تأملات فلسفی، ش21،ص119-140.
http://phm.znu.ac.ir/article_34353_2245d9a08895183e1e97a0220ae09284.pdf
- ملکی، سمیه، اصل سرمدی، نفیسه(1398)، «ملاصدرا و روش‌شناسی انتقادی فهم ظاهرگرایانه از دین»، خردنامه صدرا، ص80-102.
- میردامادی، سید محمدحسین، بیدهندی، محمد(1398)، «اندیشه تأویلی خواجه نصیر و ملاصدرا»، تأویلات قرآنی، ش2.
)