نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان

چکیده

بررسی نقش وجایگاه تفکرفلسفی ونگاه عقلانی در موضوعات معرفت شناختی تاریخ گذشته ما یکی از مهم ترین مباحث همیشگی فرهنگ تاریخی ما بوده است که علیرغم مخالفان و موافقان بسیار در باب حیطه کار ومیزان کارایی آن ،هنوز هم به درستی تبیین نگشته و محل چالش بسیار است . اگرچه این مساله از دیرباز مد نظر متفکران مسلمان بوده است ودر باب نقش و جایگاه عقل و تفکر فلسفی نکته های فراوان وبعضا عمیق و قابل تامل گفته اند اما گفته های شمس تبریزی درین باره از نوعی دیگر است که علیرغم اهمیت و تاثیر بسیار هنوز چنان که باید وشاید مورد توجه قرار نگرفته است.
شمس از یک سو به فلسفه و تفکر فلسفی به مثابه یکی از مهم ترین نظام های هستی شناختی می پردازد واز دیگر سو نقش و جایگاه فیلسوفان را در تبیین نظام معرفت شناختی ایران پس از اسلام مورد نقد وتحلیل قرار می دهد و با نگاهی تازه و کمیاب به نقد نکته ها و گفته های شاخص ترین چهره های مطرح فلسفه در تاریخ ایران اسلامی می نشیند تا ضمن نگه داشت نگاه خرد بنیان فلسفی وتاکید بر کارایی آن ،کاستی ها ی احتمالی اش را - که زاده محدودیت های عقل نظری است – نیز نشان دهد.
هدف این مقاله هم ،طبقه بندی و تحلیل نگره ها و تاملات شمس درباب عقل ،مقوله های عقلانی و چهره های مهم فلسفی در تاریخ ایران پس از اسلام است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

قلمرو و جایگاه عقل و عقل گرایان درمقالات شمس تبریزی

نویسنده [English]

  • mahdi mohabbati

Associate Professor, Associate Professor, University of Zanjan

چکیده [English]

بررسی نقش وجایگاه تفکرفلسفی ونگاه عقلانی در موضوعات معرفت شناختی تاریخ گذشته ما یکی از مهم ترین مباحث همیشگی فرهنگ تاریخی ما بوده است که علیرغم مخالفان و موافقان بسیار در باب حیطه کار ومیزان کارایی آن ،هنوز هم به درستی تبیین نگشته و محل چالش بسیار است . اگرچه این مساله از دیرباز مد نظر متفکران مسلمان بوده است ودر باب نقش و جایگاه عقل و تفکر فلسفی نکته های فراوان وبعضا عمیق و قابل تامل گفته اند اما گفته های شمس تبریزی درین باره از نوعی دیگر است که علیرغم اهمیت و تاثیر بسیار هنوز چنان که باید وشاید مورد توجه قرار نگرفته است.
شمس از یک سو به فلسفه و تفکر فلسفی به مثابه یکی از مهم ترین نظام های هستی شناختی می پردازد واز دیگر سو نقش و جایگاه فیلسوفان را در تبیین نظام معرفت شناختی ایران پس از اسلام مورد نقد وتحلیل قرار می دهد و با نگاهی تازه و کمیاب به نقد نکته ها و گفته های شاخص ترین چهره های مطرح فلسفه در تاریخ ایران اسلامی می نشیند تا ضمن نگه داشت نگاه خرد بنیان فلسفی وتاکید بر کارایی آن ،کاستی ها ی احتمالی اش را - که زاده محدودیت های عقل نظری است – نیز نشان دهد.
هدف این مقاله هم ،طبقه بندی و تحلیل نگره ها و تاملات شمس درباب عقل ،مقوله های عقلانی و چهره های مهم فلسفی در تاریخ ایران پس از اسلام است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • فلسفه
  • عقل
  • هستی شناسی
  • معرفت شناسی
  • شمس تبریزی
-        ابن عربی. (1972م). الفتوحات المکیه، تحقیق و تقدیم عثمان یحیی و ابراهیم مدکور. قاهره: الهیأۀ المصریۀ العامۀ للکتاب.
-        افلاکی، احمد. (1375). مناقب العارفین، تصحیح تحسین یازیجی. تهران: دنیای کتاب.
-        امین رضوی، مهدی. (1377). سهروردی و مکتب اشراق، ترجمۀ مجدالدین کیوانی. تهران: نشرمرکز.
-        اوجبی، علی. (1386). سهروردی به روایت اشکوری و اردکانی. تهران: اساطیر.
-        بهاء ولد. (1335). معارف، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: زوار.
-        پورنامداریان، تقی. (1392). عقل سرخ: شرح و تأویل داستان‌های رمزی سهروردی. تهران: سخن.
-        تقی، شکوفه. (1387). دو بال خرد؛ عرفان و فلسفه در رسالۀ الطیر ابن‌سینا. تهران: نشر مرکز.
-        دورانت، ویل. (1383). تاریخ فلسفه، ترجمۀ عباس زریاب. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-        سهروردی، شهاب‌الدین. (1355). مجموعۀ مصنفات، تصحیح هانری کوربن، جلد اول. تهران: انجمن فلسفه.
-        سیدعرب، حسن، محمدخانی، علی اصغر. (1382). نامۀ سهروردی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-        شمس تبریزی. (1379). مقالات، تصحیح محمدعلی موحد. تهران: انتشارات خوارزمی.
-        فروغی، محمدعلی. (1344). سیر حکمت در اروپا. تهران: زوار.
-        کوربن، هانری. (1389). ابن‌سینا و تمثیل عرفانی، ترجمۀ انشاءالله رحمتی. تهران: نشر سوفیا.
-        لوییس، فرانکلین. (1390). مولانا ازشرق تا غرب از دیروز تا امروز، ترجمۀ حسن لاهوتی. تهران: نشر نامک.
-        مو لوی، جلال‌الدین محمد. (1388). فیه ما فیه، تصحیح توفیق سبحانی. تهران: سخن.
-        _______________. (1382). مثنوی معنوی، تصحیح رینولد الین نیکلسون. تهران: انتشارات هرمس.