نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سید مصطفی موسوی اعظم

استادیار گروه الهیات، دانشگاه یاسوج.

چکیده

فیلسوفان مسلمان در برخی از مواضع که کثرت وجودی (خارجی) برقرار نیست، علّیت را متحقّق دانسته‌اند، که ملاصدرا این قسم علّیت را به تحلیل عقلانی می‌‌داند. علّیت جوهر برای عرض، ماده برای صورت، ماهیت برای لوازم خود و... را می‌توان از مصادیق علّیت تحلیلی دانست. علّیت تحلیلی کارکردهای متعدّدی در فلسفه‌ی اسلامی به دنبال دارد. این کارکردها به دو دسته طبقه‌بندی می‌شوند: کارکردهای معرفت‌شناختی و کارکردهای هستی‌شناختی. در این مقاله به کارکردهای هستی شناختی علیت تحلیلی پرداخته می شود. کارکردهای هستی-شناختی علّیت تحلیلی عبارتند از: 1. علیت وجود برای ماهیات، حیثیات اندماجی و شأنی، و تحقّق ثبوتی آنها. 2. رفع تناقضات درون‌متنی در مسائلی مانند رابطه‌ی «علّیت و کثرت»، «ادلّه‌ی حرکت جوهری» و «توقّف ممتنعَین یا واجبَینِ بالذّات بر یکدیگر». 3. اثبات وحدت شخصیه‌ی وجود. 4. نزاع معنویِ فیلسوف و متکلّم در باب ملاک احتیاج معلول به علّت. : 1. علیت وجود برای ماهیات، حیثیات اندماجی و شأنی، و تحقّق ثبوتی آنها. 2. رفع تناقضات درون‌متنی در مسائلی مانند رابطه‌ی «علّیت و کثرت»، «ادلّه‌ی حرکت جوهری» و «توقّف ممتنعَین یا واجبَینِ بالذّات بر یکدیگر». 3. اثبات وحدت شخصیه‌ی وجود. 4. نزاع معنویِ فیلسوف و متکلّم در باب ملاک احتیاج معلول به علّت.

کلیدواژه‌ها

• علّیت تحلیلی
• کثرت تحلیلی
• کثرت خارجی
• برهان
• ملاصدرا

موضوعات

• فلسفه اسلامی

عنوان مقاله [English]

Ontological Functions of Analytical Causality in Islamic Philosophy

نویسنده [English]

• mostafa mousavi azam

Assistant Professor of theology, Yasouj University.

چکیده [English]

Muslims philosophers in some of matters whic isn’t plural accept the causal relation. This causality was named rationl analysis by Mulla Sadra. The causality of substance for accident, matter for the form and essence for its necessary accedens are examples of analytical causality. Analytical causality has numerous functions in Islamic philosophy which are in tow category: epistemological and ontological. The ontological functions of analytical causality are reality of essences, resolving of intertextual inconsistencies for example causality and multiplicity and arguments of substentioial movement, proving of personal unity of existence and resolving the problem of criterion of dependence of effect to causeMuslims philosophers in some of matters whic isn’t plural accept the causal relation. This causality was named rationl analysis by Mulla Sadra. The causality of substance for accident, matter for the form and essence for its necessary accedens are examples of analytical causality. Analytical causality has numerous functions in Islamic philosophy which are in tow category: epistemological and ontological. The ontological functions of analytical causality are reality of essences, resolving of intertextual inconsistencies for example causality and multiplicity and arguments of substentioial movement, proving of personal unity of existence and resolving the problem of criterion of dependence of effect to cause

کلیدواژه‌ها [English]

• analytical causality
• analytical multiplicity
• existentioal multiplicity
• argument
• Mulla sadra