نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

این مقاله به دنبال تبیین «مساله‌شر» و پاسخ‌های ارائه‌شده به آن در دیدگاه ملاصدرای شیرازی و نورمن گیسلر است. به‌رغم تمایزی که نامبردگان در غایت تبیین مساله‌شر دارند به‌گونه‌ای که ملاصدرا درصدد پاسخ به «شبهه ثنویت» و گیسلر در مقام حل «مساله‌منطقی‌شر» است اما این تحقیق با روش تحلیلی‌ ـ ‌‌انتقادی از خلال کتب آن‌ها سه محور مشترک را اصطیاد کرده، دیدگاه‌های آن‌ها را در این سه مقایسه تطبیقی نموده است. محور ابتدائی مسئله «چیستی‌شر» است در این مسئله هر دو باوجود برخی تمایزات جزئی، دیدگاهی قریب به هم دارند و در این‌میان نکات قابل‌تأملی نیز وجود دارد؛ دومین محور مربوط به مسئله «شر ادراکی» است که هر دو تصریحاً یا تلویحاً توجه ویژه‌ای به آن داشته، با پیش‌فرض قابل‌نقض «ملازمه میان شر ادراکی و فعل غیر حکیمانه» بحث از آن را پیش برده‌اند و حوزه سوم «پاسخ‌های انی و لمی» است که به مساله‌شر داده‌اند؛ پاسخ‌های انی هردو هرچند فی‌الجمله گوشه‌ای از حکمت برخی شرور را تبیین می‌کنند اما از حل شبهه با نظر به انواع و افراد متکثر شر توفیق چندانی ندارند؛ درمقابل پاسخ‌های لمی پاسخ‌های تامی هستند که با توجه به برخی نکات مکمل می‌توانند به‌صورت تفصیلی شبهه شرور را مرتفع سازند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

مسئله شر از دیدگاه ملاصدرا و نورمن گیسلر

نویسنده [English]

  • mahdi shajarian

Islamic Sciences and Culture Academy

چکیده [English]

این مقاله به دنبال تبیین «مساله‌شر» و پاسخ‌های ارائه‌شده به آن در دیدگاه ملاصدرای شیرازی و نورمن گیسلر است. به‌رغم تمایزی که نامبردگان در غایت تبیین مساله‌شر دارند به‌گونه‌ای که ملاصدرا درصدد پاسخ به «شبهه ثنویت» و گیسلر در مقام حل «مساله‌منطقی‌شر» است اما این تحقیق با روش تحلیلی‌ ـ ‌‌انتقادی از خلال کتب آن‌ها سه محور مشترک را اصطیاد کرده، دیدگاه‌های آن‌ها را در این سه مقایسه تطبیقی نموده است. محور ابتدائی مسئله «چیستی‌شر» است در این مسئله هر دو باوجود برخی تمایزات جزئی، دیدگاهی قریب به هم دارند و در این‌میان نکات قابل‌تأملی نیز وجود دارد؛ دومین محور مربوط به مسئله «شر ادراکی» است که هر دو تصریحاً یا تلویحاً توجه ویژه‌ای به آن داشته، با پیش‌فرض قابل‌نقض «ملازمه میان شر ادراکی و فعل غیر حکیمانه» بحث از آن را پیش برده‌اند و حوزه سوم «پاسخ‌های انی و لمی» است که به مساله‌شر داده‌اند؛ پاسخ‌های انی هردو هرچند فی‌الجمله گوشه‌ای از حکمت برخی شرور را تبیین می‌کنند اما از حل شبهه با نظر به انواع و افراد متکثر شر توفیق چندانی ندارند؛ درمقابل پاسخ‌های لمی پاسخ‌های تامی هستند که با توجه به برخی نکات مکمل می‌توانند به‌صورت تفصیلی شبهه شرور را مرتفع سازند.

کلیدواژه‌ها [English]

  • مساله شر
  • شر ادراکی
  • حکمت الهی
  • ملاصدرا
  • نورمن گیسلر
-         ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1404ق). الهیات شفا. قم: مکتبه آیه الله المرعشی.
-         آیت‌اللهی، حمیدرضا. (1375). فلسفه دین. قبسات. 1 (2): 106 - 117.
-         خرازی، محسن. (1417ق). بدایه المعارف الإلهیه. قم: موسسه النشر الإسلامی. چاپ چهارم.
-         رازی، محمد بن عمر. (1411ق). المباحث المشرقیه. قم: انتشارات بیدار.
-         شیرازی، صدرالمتألهین. (1370ش). شرح اصول کافی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-         ______________. (1302ق). مجموعه الرسائل التسعه. قم: مکتبه المصطفی.
-         ______________. (1354). المبداء و المعاد، تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران‏.
-         ______________. (1363). مفاتیح الغیب. تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران‏.
-         ______________. (1383). الشواهد الربوبیه، قم: بوستان کتاب. چاپ سوم.
-         ______________. (1917م). الأسفار الأربعه. بیروت: دارإحیاء التراث. چاپ سوم.
-         ______________. (بی‌تا). الحاشیه علی الإلهیات الشفاء. قم: انتشارات بیدار.
-         طباطبائی، سید محمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ پنجم.
-         غزالی، ابو حامد. (1409ق). الأربعین فی أصول الدین. بیروت: دار الکتب العلمیه.
-         کاپلستون، فردریک. (1375ش). تاریخ فلسفه. تهران: انتشارات علمی فرهنگی سروش. چاپ هشتم.
-         گیسلر، نورمن. (1391) فلسفه دین. ترجمه حمیدرضا آیت‌اللهی. تهران: حکمت.
-         مصباح یزدی، محمدتقی. (1405ق). التعلیقه علی نهایه الحکمه. قم: موسسه در راه حق.
-         مظفر، محمدرضا. (1392). المنطق، قم: دارالعلم. چاپ سیزدهم.
-         هیک، جان. (1372). فلسفه دین، تهران: هدی.
-          Geisler, Norman, (2011). If God, Why Evil?. United States: Bethany House Publishers.
-          Geisler, Norman, (2013a). The Roots of Evil. United States: Bastion Books.
-          Geisler, Norman. (2018). God, Evil, and Dispensations. Available at: http://normangeisler.com/category/problem-of-evil/. (Accessed on: 12 Sep 2018)
-          Geisler, Norman. (1999). Baker encyclopedia of Christian apologetics. Grand Rapids: Baker Books.
-          Geisler, Norman & V.Meister, Chad. (2007). Reasons for Faith, United States: Crossway Books, 2007.
-          Geisler, Norman. (2013b). Christian Apologetics. Grand Rapids: Baker Books.
-          Geisler, Norman. (2010). Teologia sistematica. Grand Rapids: Michigan.
-          Geisler, Norman & Turek, Frank. (2004). I Don’t Have Enough Faith to Be an Atheist. United States: Crossway Books.