نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی/ دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

آموزه‌ صِرف‌الوجود از ابتکارات فلسفه اسلامی است، که در تاریخ فلسفه به ویژه حکمت متعالیه جایگاه پرنمودی دارد. حکمای متعالی با کاربست آن در مراحل مقدماتی توحید وجوب را به وحدت حقیقیه حقه و در مراحل نهایی توحید شخصی وجود را اثبات و تبیین کرده‌اند. در نقطه مقابل، برخی پژوهندگان آموزه صرف‌الوجود را با توحید شخصی متنافی پنداشته و تلاش کرده‌اند با برداشت‌های سطحی و شتاب‌زده از عبارات، این تنافی را در نظریه حکیم صمدانی آقاعلی مدرس طهرانی به نمایش بگذارند. به نظر آنان قائلان به وحدت وجود، حق را لابشرط مقسمی دانسته‌اند، اما حکما و از جمله آقاعلی مدرس، چون حق متعال را صرف‌الوجود می‌دانند که همان وجود بشرط‌لا و یکی از اقسام لابشرط مقسمی است، هرگز نمی‌توانند قائل به وحدت وجود باشند. سنجه این ادعا با صریح عبارات آقاعلی مدرس ناروایی آن را بر موضع آن حکیم و همسازی مقامات و اعتبارات وجود را با نظریه وحدت وجود آشکار خواهد ساخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Applying of the Doctrine of Pure Existence in Proof and Explanation: Individual Unity of Being in Viewpoint of The wise Aqa Ali Modarres

نویسنده [English]

  • Mohammadreza Ershadinia

صسی

چکیده [English]

The doctrine of pure existence is one of the initiatives of Islamic philosophy, which has a significant place in the history of philosophy, especially Transcendental wisdom. Transcendental philosophers have proved the essential unity of true and real unity by applying it on the preliminary stages. Finally, they deal with the unity of being individual. On the contrary, some scholars have contrasted pure existence doctrine with unity of being individual. With superficial and hasty interpretations of expressions, this contradiction is shown in the Aqa Ali Modarres’ viewpoint. Transcendental philosophers believe that those who accept the unity of being Individual have considered God non-conditioned and as the source of division. But sages, including Aqa Ali Modarres, can never accept the unity of being Individual, because they consider God almighty to be pure existence, which is conditionally negatively-conditioned existence and one of the types of non-conditioned as the source of division. The Comparison of this claim with the statements of Aqa Ali Modarres has shown its inconsistency with his views and reveals the alignment of the stages of existence with the theory of unity of being Individual.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aqa Ali Modarres
  • pure existence
  • stages of existence
  • Indiviual unity of being
- آشتیانى، سیدجلال‌الدین، (1376)، هستى از نظر فلسفه و عرفان، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
- آشتیانى، سیدجلال‌الدین، (1381)، مقدمه بر رسائل قیصرى‏، تهران‏: مؤسسه پژوهشى حکمت و فلسفه ایران.
- ابن‌سینا، حسین، 1400ق، رسائل ابن‌سینا، قم: انتشارات بیدار.
- ابن‌سینا، حسین، 1404ق، الشفاء(الالهیات)، قم: مکتبة آیةاللّه المرعشى.
- سهروردی، یحیی، (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق‏، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
- سبزواری، حاج‌ملاهادی، (1360)، تعلیقه بر الشواهدالربوبیة، تهران: مرکز نشر دانشگاهى‏.
- سبزواری، حاج‌ملاهادی، (1380)، شرح المنظومه، قم: نشر ناب.
صدرالمتألهین شیرازى، محمد، (1360)، اسرارالآیات، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران‏.
- صدرالمتألهین شیرازى، محمد، (1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، قم: مکتبة المصطفوی.
- صدرالمتألهین شیرازى، محمد، (1382)، الشواهدالربوبیة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- صدرالمتألهین شیرازى، محمد، (1354)، المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران
- صدرالمتألهین شیرازى، محمد، (1386)، المشاعر، قم‏: بوستان کتاب.
‏- طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1416ق)، نهایةالحکمة، قم: مؤسسه نشراسلامی.
- مدرس طهرانی، آقاعلى، (1380)، بدایع الحکم، دانشگاه تبریز - ایران – تبریز.
- مدرس طهرانی، آقاعلى،  (1378)، مجموعه مصنفات، ج1، 2، 3، تهران: اطلاعات.
- الموسوی الخمینى، روح‌الله، (1370)، آداب‌الصلاة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
- الموسوی الخمینى، روح‌الله، (1375)، تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
- میرداماد، محمدباقر، (1376)، تقویم الایمان،‏ تهران‏: مؤسسه مطالعات اسلامى.
- میرداماد، محمدباقر، (1381)، مصنفات میرداماد‏، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
- نبویان، سیدمحمدمهدی، (1394)، تشکیک خاص وجود از منظر آقاعلی مدرس، آیین حکمت، پاییز، 1394، شماره52، 139-172.