نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فلسفه کلام، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان

2 گروه فلسفه و کلام، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان.

چکیده

بررسی چگونگی پیوند توحید صفاتی با نظام معقولات در نزد خواجه نصیر
چکیده
بحث اسماء و صفات و کیفیت ارتباط آن با ذات الهی از اهم مباحث توحیدی و در این میان مسئله‌ی عینیت یا زیادت صفات با ذات خداوند همواره درخور ملاحظه است. نوشتار حاضر بر آن است تا جایگاه و نقش نظام معقولات در نزد خواجه نصیر، یعنی تقسیمات معقول اولی و ثانی را در ارتباط با مسئله ذات و صفات مورد مداقه قرار دهد تا در پرتو آن، دیدگاه فلسفی وی را بر حسب مبانی فلسفی‌اش تبیین نماید و میزان سازوارگی این دیدگاه فلسفی را با مسئله عینیت ذات و صفات نشان دهد. عبارات خواجه نصیر در این‌باره همگی حاکی از عینیت ذات و صفات باری‌تعالی است. لکن به نظر می‌رسد عدم تفکیک مفاهیم و معقولات ثانی منطقی و فلسفی در محکمات نظام فلسفی خواجه نصیر و معیارهای مطروحه در مورد اعتباریت مفاهیم، اعتقاد به عینیت ذات و صفات خداوند را در دیدگاه وی با تناقضی بیّن مواجه می سازد‌.
کلیدواژه‌ها: خواجه نصیر، ذات، صفات، عینیت، معقول ثانی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Survey quality interrelation monotheism of attributes with emphasis on concepts system in view Khaje Nasir Aldin

نویسندگان [English]

  • Aysooda hashempour 1
  • mohammad bidhendi 2

1 esfahan

2 esfahan

چکیده [English]

Survey quality interrelation monotheism of attributes with emphasis on concepts system in view Khaje Nasir Aldin
Abstract
The important position of monotheism which is the base of all religious learnings and special attention to it in Muslim scholars’ arguments is clear for everybody. The issue of names and attributes of God is the most important topics, and monotheism of attributes in the meantime always deserve to be surveyed. This text wants to survey the position and role of concepts system in his viewpoint, that is, survey rational divisions of the first and second in relation with monotheism so that could express his philosophical view on the basis of his philosophical bases and show the coincidence of this view with monotheism of attributes. However non-segregation of logical and philosophical concepts in his philosophical system and mentioned criteria about validity of concepts, believe in monotheism of attributes would be faced with a clear conflict in his view. The important position of monotheism which is the base of all religious learnings and special

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: "Khajeh"
  • "essence"
  • "attributes"
  • "objectivity"
  • "maaqule saani"
ابن سینا، حسین­بن عبدالله. (1371).  المباحثات. تحقیق: محسن بیدارفر، قم: بیدار.
_____________ .(1411). التعلیقات. به کوشش عبدالرحمن بدوی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
_____________ . (1332).  مبدأ و معاد. تهران: دانشگاه تهران.
اسماعیلی، مسعود.(1390). «مفاهیم فلسفی از دیدگاه سهروردی». پژوهش­های فلسفی- کلامی. شماره 50: صص 32- 5.
_________ . (1389). معقول ثانی فلسفی در فلسفه اسلامی.  قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
بهمنیاربن مرزبان. (1349).  التحصیل. تصحیح مرتضی مطهری. تهران: دانشگاه تهران.
جوادی آملی، عبدالله. (1375). رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه. قم: مرکز نشر اسراء.
حلّی، جمال الدین حسن بن یوسف. ( 1407). کشف المراد. تصحیح حسن حسن زاده آملی. قم: موسسه النشر الاسلامی.
خادمی، عین­الله؛ آهسته، محمود. (1396). «مطالعه تطبیقی دیدگاه ابن­سینا و خواجه طوسی در مسئله علم الهی». تاریخ فلسفه. شماره 4: صص 144- 123.
الداماد، المیر محمدباقر؛ العلوی العالمی، السید احمد. (1376). تقویم الایمان. تهران: میراث مکتوب.
دشتکی شیرازی، غیاث الدین منصور. (1382). اشراق هیاکل النور لکشف ظلمات شواکل الغرور. تهران: میراث مکتوب.
سبزواری، ملاهادی. (1369). شرح منظومه. تصحیح حسن حسن زاده آملی. تهران: ناب.
سهروردی، شهاب الدین سهروردی. (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح: هانری کربن. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ سوم.
صدرالمتالهین شیرازی، محمدبن ابراهیم. (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: داراحیاءالتراث، چاپ سوم.
طباطبایی، محمد حسین. (1364).  اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران: انتشارات صدرا، چاپ دوم.
طوسی، خواجه نصیر الدین. (1367).  اساس الاقتباس. تصحیح مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران، چاپ سوم.
______________.(1407). تجرید الاعتقاد. تحقیق حسینی جلالی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
______________.(1359). تلخیص المحصل. تهران: دانشگاه تهران.
______________.(1413).  رساله قواعد العقاید. بیروت: دارالغربه.
______________. (1361). شرح الاشارات و التنبیهات. تهران: دفتر نشر کتاب.
______________.(1960).  فصول العقائد. به کوشش شاکر المعارف و حمید الخالصی. بغداد: مطبعه المعارف.
الفارابی، ابو نصر. (بی­تا). کتاب الحروف. تحقیق محسن مهدی. بیروت: دارالمشرق.
_________. (1413).  الکمال الفلسفیه. تحقیق جعفر آل یاسین. بیروت: دارالمناهل.
فنایی اشکوری، محمد. (1375). معقول ثانی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول.                                                                  قوشچی، علاءالدین علی بن محمد. (بی­تا).  شرح تجرید العقاید. قم: منشورات رضی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1366).  آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ دوم.
  _____________. (1380).  شرح اسفار.  قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی. (1372). مجموعهآثار. قم: صدرا، چاپ هشتم.
نعمان فرحات، هانی؛ جمشیدنژاد اول، غلامرضا. (1386). «صفات خدا از نگاه خواجه نصیر». فرهنگ. شماره: 62 و 61، صص 346- 299.