نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش آموخته دکتری، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان ،اصفهان، ایران
چکیده
گزاره عاقل و صورت معقول متحدند گزاره‌ای است که دلایلی برهانی آن را موجّه می‌کنند یکی از دانشورانی که به توجیه این گزاره توجه کرده، شیخ الرئیس ـ ابن سینا ـ است. بررسی این گزاره یکی از مهم‌ترین مبانی علم شناسی سینوی است. ابن سینا در کتاب مبدأ و معاد موافق دلایل توجیه کننده این گزاره و در کتابهای دیگر خود مخالف سرسخت آن است. لاهیجی که خود حکیمی محقق است در مسأله نظر کرده و پس از توصیف دیدگاه ابن سینا، توجیه گزاره‌ای شیخ الرئیس را در کتاب مبدأ و معاد نقد کرده است. این جستار دیدگاه لاهیجی و نقد وی بر ابن سینا را به جهت اهمیت بررسی سلف در پرتو خلف حائز اهمیت می داند و آن را گزارش کرده است. لاهیجی در بررسی خود نشان داده است که موضع حقیقی ابن سینا در اتحاد عاقل و معقول، مخالفت است و موافقت وی با دلیل مطرح شده در کتاب مبدأ و معاد یک موافقت ظاهری است. نحوه استدلال ابن سینا و لاهیجی بر این قاعده نشان دهنده تصویر این دو حکیم از مفهوم اتحاد نیز می باشد. بر اساس تصویری که از چگونگی استدلال این دو حاصل می شود، این دو حکیم به دنبال اتحاد دو مفهوم و نه دو وجود بوده‌اند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A Critical Study of Avicenna’s Justification for the Intellect-and-intelligible Union highlighting Fayyad Ghahigi’s Account
نویسنده [English]
- seyed Reza Moazzen
PhD in Transcendental Philosophy, University of Isfahan.,Department of Islamic Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, university of Esfahan, Esfahan, Iran
چکیده [English]
There are some discursive arguments that justify the proposition that the intellect and the intelligible are one unified thing. One scholar who has paid attention to this proposition is Avicenna. The examination of this proposition is one of the key principles of Avicenna’s epistemology. In his al-Mabda’ wa al-Ma’ad, Avicenna agrees with the justifying arguments for the proposition, but in his other works he seriously disagrees with it. As a prominent researcher, Lahigi deeply looked into the issue and after the description of Avicenna’s view, he criticized Avicenna’s propositional justification in al-Mabda’ wa al-Ma’ad.
Viewing the importance of the earlier study in the light of the later study, the author has reported Lahigi’s view and criticism of Avicenna. In the course of his study, Lahigi has demonstrated that Avicenna’s true view on the intellect-and-intelligible union is to disagree with it and his agreement in al-Mabda’ wa al-Ma’ad along with his suggested arguments is only on the face of it. The approaches of the two philosophers to the issue reveal how they have conceived the concept of union. Accordingly, they have sought for the union of two concepts, rather than two modes of existence.
کلیدواژه‌ها [English]
- Avicenna
- Fayyaz Lahigi
- union
- the intellect-and-intelligible union
- epistemological justification
)