دوره 13 (1402)
دوره 12 (1401)
دوره 11 (1400)
دوره 10 (1399)
دوره 9 (1398)
دوره 8 (1397)
دوره 7 (1396)
دوره 6 (1395)
دوره 5 (1394)
دوره 4 (1393)
دوره 3 (1392)
دوره 2 (1389)
دوره 1 (1388)
موضوعات = فلسفه اسلامی
تعداد مقالات: 49
بررسی شأن معرفتی حافظه از دیدگاه متیو فرایس و علامه محمد حسین طباطبایی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آبان 1401
چکیده
ادراک حسی، عقل، گواهی و درون‌نگری از منابع بنیادین باور هستند. اینکه حافظه از منابع اساسی باور باشد، بسیار مورد بحث قرار گرفته است. این نوشتار بر آن است تا با رویکردی تحلیلی به تطبیق دیدگاه فرایس و علامه‌طباطبایی ... بیشتر
حدوث و قدم عالم از منظر کندی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آبان 1401
چکیده
حدوث و قدم عالم، از مسائل مهمی است که همواره در فلسفه و کلام اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. نگارنده با هدف تبیین و ارزیابی نظریه کندی – که نخسین فیلسوف اسلامی است- با تتبع در آثار وی، به سه دلیل بر اثبات ... بیشتر
بررسی تطبیقی مبانی هستی شناسی مکانیک کوانتومی دیوید بوهم با مبانی حکمت صدرایی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 دی 1401
چکیده
مبانی هستی‌شناسی مکانیک کوانتومی دیوید بوهم در قالب مـفاهیمی مخالف با رویکرد فلسفی رایج در مکانیک کوانتومی (تعبیر کپنهاگی) مورد توجه فیلسوفان علم بوده است. این پژوهش میکوشد با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، ... بیشتر
هنر، حقیقت، ابتذال (بازاندیشی حقیقت هنر در مبانی صدرایی)
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401
چکیده
دنیای مدرن با ورود به‌تمامی ساحات زیست بشر و جای‌دادن خود در متن واقعیت، چنان عرصه را بر امر متعالی تنگ کرده که گویا ردپایی از آن در متن وقایع برجای نمانده‌است. در راستای برون‌رفت از بحران پدیدآمده، ... بیشتر
بررسی انتقادی توجیه معرفتی ابن سینا بر اتحاد عاقل و معقول با تکیه بر قرائت فیاض لاهیجی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401
چکیده
گزاره عاقل و صورت معقول متحدند گزاره‌ای است که دلایلی برهانی آن را موجّه می‌کنند یکی از دانشورانی که به توجیه این گزاره توجه کرده، شیخ الرئیس ـ ابن سینا ـ است. بررسی این گزاره یکی از مهمترین مبانی علم ... بیشتر
حرکت بُرداری جوهر؛ تکمله‌ای بر حرکت جوهری ملاصدرا «نظریۀ حکیم متألّه استاد عابدی شاهرودی»
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 دی 1401
چکیده
مسئلۀ«حرکت» از جمله مسائلی است که از همان آغاز و شگل‌گیری فلسفه در ایران و یونان، شکل گرفت و مورد توجه و تاکید فیلسوفان واقع شد و از این رو، رساله‌ها و کتاب‌های بسیاری در این باره نوشته‌اند. یکی ... بیشتر
راهکاره‌های حل تعارض ضرورت علّی و اراده آزاد بر اساس مبانی فلسفی علامه طباطبائی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 دی 1401
چکیده
رابطه ضروری میان علت تامه و معلول امری پذیرفته شده در سنت فلسفه اسلامی است. در این میان اطلاق این اصل و ورود آن بر عالم انسانی موجب تقابل ضرورت علی با آزادی اراده است. برخی آزادی اراده، که قوام آن به امکان ... بیشتر
تحلیل ملاک ثانویت معقول و بررسی معقول اول یا ثانی بودن وجود
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1402
چکیده
"عروض و اتصافِ خارجی یا ذهنی" ملاک مشهوری برای تقسیم معقولات به "اولی و ثانویِ منطقی و ثانویِ فلسفی" است. این ملاک علاوه بر عدم وضوح معنایی، حاکی از معنایی دو سویه است، یعنی متکی به "عارض-معروض" و یا "صفت-موصوف" ... بیشتر
ارزیابی آراء ابن‌سینا درباره‌ی فردیت بر اساس این‌باوری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1402
چکیده
چکیدهوجود ویژگی این‌بودگی در اشیاء، از جمله راه‌حل‌هایی است که برای حل مسئله‌ی تمایز و مسئله‌ی فردیت در اشیاء ارائه‌شده است. باور به وجود چنین ویژگی‌ای به فلسفه دانس اسکاتس باز می‌گردد. اغلب اندیشه‌ی ... بیشتر
جایگاه انتخاب عقلانی در افعال اختیاری انسان از دیدگاه صدرالمتألهین
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 تیر 1402
چکیده
ملاصدرا نفس ناطقه را دارای شئون ادراکی و اجرایی می‌داند. انسان میتواند در مسیر اندیشه تا عمل با حضور عقل عملی هنگام تزاحم‌هایی که احیاناً بین قوه ناطقه و سایر قوای نفس به وجود می‌آید انتخاب صحیح داشته ... بیشتر
بررسی انتقادی نظر استاد فیاضی در مورد تجرد و حدوث نفس بر اساس مبانی ملاصدرا
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 تیر 1402
چکیده
وجود مبانی متفاوت فلسفی، موجب نظرات بسیار متفاوتی در خصوص تجرد نفس و نحوۀ وجود آن شده است. ملاصدرا بر اساس مبانی خود از جمله اصالت و تشکیک وجود، حرکت جوهری اشتدادی، معتقد است انسان یک حقیقت واحدی است که ... بیشتر
سه مرتبه «تقدم و تاخر» بر مبنای سه سیر فلسفی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 تیر 1402
چکیده
بعد از پذیرش تحقق سه سیر فلسفی (یعنی اصالت ماهیت، اصالت وجود وحدت تشکیکی و اصالت وجود وحدت شخصی) در حکمتِ صدرایی، به دلایل و قراینِ مختلفی میتوان نشان داد که مبحثِ «تقدم و تاخر» از لازمه‌های سه ... بیشتر
ترسیم نظام نئوتئوکراسی تشکیکی (حاکمیت الهیِ نوینِ تشکیکی) بر اساس آراء شناخت شناسانه ملاصدرا
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1402
چکیده
انگاره اقتدارگرایی الهی (تئوکراسی) در قرون وسطی با سرپوشی برای سعادت بشری تحت لوای حاکمیت پاپ شکل گرفت. ماحصل غایی این تفکر به حاشیه راندن دین در عرصه حکمرانی، طرح دموکراسی به عنوان دیدگاه رقیب و در نهایت ... بیشتر
مبادی فرآیند صدور فعل در منظومه فکری فارابی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1402
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی مبادی فرآیند صدور فعل از دیدگاه فارابی با روش توصیفی - تحلیلی می‌پردازد. مبادی صدور فعل عبارت از مبادی معرفت، شوق، اراده و جزئیات ادراکی ناظر به صدور فعل بر اساس تقدیرات معین است. ... بیشتر
تحلیل پیوند «پرسش‌گری» با تطورات نفس انسان
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1402
چکیده
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های تمایز‌بخش میان انسان و حیوان خصلت «پرسش‌گری» انسان است. پرسش زاییده ذهن جستجوگر انسان است که از دو وجه علم و جهل نسبت به یک موضوع نشأت‌می‌گیرد. کنش پرسش‌گری در بستر ... بیشتر
از تصرّف تا عشق: فهم کار معمار در مکتب صدرایی
دوره 13، شماره 30 ، شهریور 1402، ، صفحه 17-49
چکیده
مکتب صدرایی قابلیت بالایی برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های حوزة معماری در زمینه‌های مختلف دارد. این نوشته نیز در تلاش است تا کار معمار را بر مبنای این مکتب با استفاده از منظومة مفاهیمی که از کلام ملاصدرا ... بیشتر
نقد و بررسی روش ولفسون در بازخوانی متون فلسفی و الهیاتی
دوره 13، شماره 30 ، شهریور 1402، ، صفحه 93-117
چکیده
ولفسون، فیلسوف نامآشنای یهودی، با نگارش مجموعهای از آثار، در صدد بازنویسی تاریخ فلسفۀ غرب با محوریت یهودیت برآمد. او برای انجام این مهم، روش فرضی-استنتاجی یا روش تلمودی مطالعه متون را بهکار بست. ... بیشتر
پذیرش گزاره بدون قرینه کافی بر مبنای نقد مفهوم اعتباری از نظر ویلیام جیمز و علّامه طباطبائی
دوره 13، شماره 30 ، شهریور 1402، ، صفحه 207-232
چکیده
«اعتباری» اصطلاح پرکاربرد در معرفت‌شناسی است. جیمز از اعتبار به عنوان برون‌رفتی از عقل‌گرایی حداکثری استفاده میکند و آن را «فرض باور» یا «پذیرش اولیه باور» معنا میکند به‌گونه‌ای ... بیشتر
براهین اثبات وجود مادۀ اولی نزد ابن‌سینا؛ یک بررسی انتقادی
دوره 13، شماره 30 ، شهریور 1402، ، صفحه 393-524
چکیده
ابن‌سینا، دو برهان «فصل و وصل» و «قوه و فعل» را بر اثبات وجود ماده اولی اقامه کرده است، در این مقاله نشان دادیم، بر هر دو برهان اشکالاتی وارد است. ادعای برهان فصل و وصل آن است که تغییر فصل و وصل ... بیشتر
تبیین تفسیرهای گوناگون از قاعده «المتفرقات فی وعاء الزمان، مجتمعات فی وعاء الدهر»
دوره 12، شماره 29 ، اسفند 1401، ، صفحه 17-48
چکیده
قاعده «المتفرقاتُ فی وِعاءِ الزمان، مجتمعاتٌ فی وعاءِ الدَهرِ» یکی از قاعده‌های پرکاربرد در مباحث فلسفه اسلامی است که در نظام فکری اندیشمندانی چون میرداماد، نقشی اساسی ایفا می‌نماید. این قاعده ... بیشتر
قیاس نظریه عدم تطابق ذهن و عین با قول به شبح و ثمرات آن
دوره 12، شماره 29 ، اسفند 1401، ، صفحه 55-76
چکیده
عدم تطابق ذهن و خارج یکی از مباحث چالشی است که بسیاری از حکما آن را نمی‌پذیرند و شاید غالب حکما بر این امر متفق باشند که همان چیزی که انسان ادراک میکند، مطابق با واقع است. در مقابل اگر نظریه عدم تطابق ... بیشتر
دیدگاه ابن‌سینا در باب پیوستگی میان سعادت ناشی از ادراکات با احوال مغز انسان
دوره 12، شماره 29 ، اسفند 1401، ، صفحه 85-106
چکیده
ابن‌سینا در ایراد مباحث مربوط به سعادت ناشی از ادراک انسان بر نقش محوری «ادراک» تأکید دارد. از نظر او ادراکات انسان اعم از حسی، خیالی و عقلی، سعادت متناسب با خود را به دنبال دارد. از آنجا که وضعیت ... بیشتر
مبانی کیهان‌شناسی فارابی
دوره 12، شماره 29 ، اسفند 1401، ، صفحه 115-144
چکیده
کیهان‌شناسی فارابی یکی از ابعاد فلسفه فارابی است که بازتابی از جهان‌بینی وی است. فارابی نخستین فیلسوف اسلامی است که در مورد کیهان نظریه منسجم و مدونی را تدوین کرد که الگو و مبنائی برای کیهان‌شناسی در ... بیشتر
استعاره های جهتی محیط محاط در نظام فلسفی ملاصدرا
دوره 12، شماره 29 ، اسفند 1401، ، صفحه 301-330
چکیده
جهات جغرافیایی یکی از مهمترین مولفه های شناختی و زبانی انسان است که در معنای تحت الفظی شان به نسبت میان اجسام در عالم طبیعت اشاره دارند. جهت محیط – محاط به رابطه دو جسم اشاره دارد که مرزهای خارجی جسم ... بیشتر
رویکردی نو به مسئله آغازمندی زمانی عالم در چهارچوب فلسفه صدرایی
دوره 12، شماره 29 ، اسفند 1401، ، صفحه 471-502