TY - JOUR ID - 701201 TI - راهکاره‌های حل تعارض ضرورت علّی و اراده آزاد بر اساس مبانی فلسفی علامه طباطبائی JO - تأملات فلسفی JA - PHM LA - fa SN - 2228-5253 AU - تاجیک جوبه, محمد AU - فاضلی, سید احمد AD - فلسفه اخلاق، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، شهر قم AD - استادیار گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم Y1 - 2023 PY - 2023 VL - IS - SP - EP - KW - ضرورت علی KW - اختیار KW - جبر KW - اضطرار KW - نظریه اعتباریات KW - اعتبار وجوب DO - 10.30470/phm.2023.558986.2249 N2 - رابطه ضروری میان علت تامه و معلول امری پذیرفته شده در سنت فلسفه اسلامی است. در این میان اطلاق این اصل و ورود آن بر عالم انسانی موجب تقابل ضرورت علی با آزادی اراده است. برخی آزادی اراده، که قوام آن به امکان انتخاب میان فعل و ترک است، را با ضرورت علّی در تنافی می‌بینند و ضرورت را ‌هم‌معنای جبر ‌می‌دانند، اما در مقابل فلاسفه این مدعا را نپذیرفته‌اند، در این نوشتار تلاش می‌شود تا پاسخ‌های علامه طباطبائی به این مشکل را مورد بررسی قرار دهیم. راهکار اول ایشان تبیین نسبت امکانی اراده در ارتباط با انسان و نسبت ضروری آن در ارتباط با علت تامه است؛ راهکار دیگر ایشان تبدیل تقابل اختیار و جبر به تقابل اختیار و اضطرار است که در این صورت تنافی میان ضرورت و آزادی اراده رفع می‌شود و در نهایت با کاربست نظریه اعتباریات و ضرورت اعتباری، آزادی اراده را در عین پایبندی به ضرورت علّی نشان می‌دهند. UR - https://phm.znu.ac.ir/article_701201.html L1 - ER -