محمد کاظم علمی سولا؛ طوبی لعل صاحبی
دوره 6، شماره 17 ، آذر 1395، ، صفحه 61-76
چکیده
نحوۀ ارتباط انسان با پیرامون خویش که ذهن هر اندیشندهای را به خود مشغول میدارد، در فلسفه عمدتاً ارتباط «من» و «او» یا «خود» و «دیگری» تعبیر میشود. «من» با ادراک از «من» ...
بیشتر
نحوۀ ارتباط انسان با پیرامون خویش که ذهن هر اندیشندهای را به خود مشغول میدارد، در فلسفه عمدتاً ارتباط «من» و «او» یا «خود» و «دیگری» تعبیر میشود. «من» با ادراک از «من» یا خودآگاهی عجین است. خودآگاهی در دیدگاه فلاسفۀ اسلامی از جملۀ علوم حضوری به حساب میآید. این نوشتار مدعی است که اگرچه از دیدگاه ملاصدرا نیز علم به خود به نحو حضوری است، اما مبانی و پارهای از شواهد در دیدگاه ملاصدرا دریافت نوینی از خودآگاهی موردنظر وی عرضه میدارد. در این دریافت، «غیر» یا «دیگری» نقش عمدهای در تکون «من» و تکامل آن دارد؛ بهنحویکه مراتب آگاهی انسان متناسب با ادراک از «غیر» تکامل مییابد؛ تا آنجا که بالاترین مرتبه از معرفت «نفس» یا «خود»، معرفت به بالاترین مراتب از «غیر خود» که همان رب اوست، محسوب میشود.