نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا حاتمی نعمتی ¹
• حسین نوروزی ²
• سید ابراهیم آقازاده ³

¹ دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی دانشگاه آزاد تبریز

² استادیار گروه الهیات و معارف دانشگاه آزاد شیستر

³ استادیار گروه الهیات و معارف دانشگاه آزاد تبریز

چکیده

چکیده

مقاله حاضر با هدف تبیین نقش و جایگاه معرفتی قوه خیال درگسترۀ بخش عظیمی از معلومات و محتوای ذهنی یعنی مفاهیم فلسفی و با تاکید بر آراء علامه طباطبایی و دیوید هیوم مورد ارزیابی مقایسه ای قرار گرفته است.در این پژوهش پس ازذکر مقدمه ای مختصر از نقش معرفتی قوۀ خیال در تاریخ فلسفه،با استناد به اصول اساسی هردو فیلسوف و با ارائه چند نمونه از این مفاهیم به توصیف الگوی کلی فرایند حصول مفاهیم فلسفی پرداخته ودرخلال این توصیف و توجه به اصول اساسیِ برآمده از دل مبانی وآموزه های فلسفی هر دو فیلسوف،در نهایت توانستیم تصویر روشنی از مداخلات ومیانجی گری قوه خیال را در نیل به این مفاهیم حس گریز ارائه دهیم.یافته های این پژوهش نشان می دهدکه پادرمیانی و واسطه گری قوه خیال در فرایندحصول مفاهیم فلسفی در نظام فلسفی هر دو فیلسوف امری اجتناب ناپذیر است با این تفاوت که در نظام فلسفی هیوم اجتناب ناپذیری نقش قوه خیال در راستای بحث اصل تداعی تصورات،وحدت بخشی ونظم وآرایش ذهنی است بی آنکه منتهی به شناخت و معرفت مفاهیم مذکورگردد؛حال آنکه در نظام فلسفی علامه، اجتناب ناپذیری نقش خیال در فرایند حصول مفاهیم فلسفی امری است لازم اما ناکافی که فقط در جریان ارتباط و اتصال حضوری با واقعیتها واجد کارکرد معرفتی گشته و موجبات اعتبار و حیثیت معرفتی مفاهیم مذکور می گردد.

کلیدواژه‌ها

• خیال
• مفاهیم فلسفی
• تداعی تصورات
• علم حضوری

موضوعات

• فلسفه اسلامی

عنوان مقاله [English]

Epistemic function of imagination in obtaining philosophical concepts from the perspective of Allameh Tabatabai and David Hume

نویسندگان [English]

• zahra Hatami nemati ¹
• Hossein Norozi ²
• Sayed abraham aghazadeh ³

¹ PhD student of Islamic philosophyTabriz Azad university

² Associate professor department of theology and Education

³ Assistant Professor at the Department of Theology and Education Azad University of Tabriz

چکیده [English]

Abstract

This article aims to explain the role and epistemological position of imagination in the scope of a huge part of information and mental content that is philosophical concepts and by emphasizing the opinions of Allameh Tabataba'i and David Hume, it has been subjected to a comparative evaluation. In this research ,after mentioning a brief introduction of the history of philosophy referring to the basic principles of both philosophers and presenting some examples of these concepts describing the general pattern of the process of obtaining philosophical concepts and during this description and paying attention to the basic principles arising from the foundations and philosophical teachings of both philosophers, we were finally able to get a clear picture of the interventions and mediation of the imagination in achieving these elusive concepts. The findings of this article show that mediation of imagination in the process of obtaining philosophical concepts is inevitable in the philosophical system of booth philosophers.With the difference that the inevitability of the role of the imagination in the process of obtaining philosophical concepts in Hume's philosophical system is mainly in line with the discussion of the principle of association of ideas, unification and mental order and arrangement rather than their knowledge . However, in Allameh's philosophical system, the inevitability of the role of imagination in the process of obtaining philosophical concepts is a necessary but insufficient thing, which just in process of immediate connection with facts is has cognitive function and this makes validity and cognitivity of mentioned concepts.

کلیدواژه‌ها [English]

• Imagination
• philosophical concepts
• association of ideas
• immediate science