نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

اصطلاح «فقیر» و «غنی» نخستین‌بار در مباحث دینی، کلامی و عرفانی مطرح شد. پس از آن برخی فلاسفۀ مسلمان نیز این عناوین را در فلسفه وارد کرده، به تحلیل آن‌ها پرداخته‌اند. «غنی مطلق» از نظر ابن‌سینا و سهروردی موجودی است که در ذات، افعال و صفاتش به هیچ چیز نیازمند نباشد و هیچ موجودی نیز مستغنی از او نگردد. سهروردی «غنی مطلق» را همانند بوعلی مساوق مَلِک حقیقی دانسته است و از همین طریق دربارۀ وحدانیت او استدلال می‌کند و در نهایت مطابق مبنای حکمت اشراقی خود، مصداق واقعی «غنی مطلق» را همان «نورالانوار» می‌داند. ملاصدرا نیز «غنی» و «فقیر» را بر مبنای اصالت وجود تعریف و تبیین می‌کند. بدین ترتیب «فقیر» در اصل وجودش نیازمند به «غنی مطلق» است. او با تحلیل اصل علیت و براساس اصالت وجود، به این نتیجه می‌رسد که تمام موجودات امکانی در اصل هستی خود به منشا هستی، عین فقر و وابستگی‌اند. معلول که ماسوی‌الله را شامل می‌شود، در هستی خود یکسره به علت حقیقی‌اش محتاج است؛ یعنی مجموعۀ ممکنات جز وابستگی به ذات «غنی» و مستقل مطلق، حقیقت دیگری ندارند. این نوع وابستگی در حکمت متعالیه با تعابیری چون فقر ذاتی و فقر وجودی بیان می‌شود. بنابراین همان‌گونه که در کلام خداوند متعال نیز اشاره شده است، فقر از خواص ذاتی مخلوقات و غنا منحصر در ذات احدیت است.

کلیدواژه‌ها

• فقیر»
• «غنی»
• وجود مستقل
• ابن‌سینا
• سهروردی
• ملاصدرا

عنوان مقاله [English]

Rich and poor in the view of Ibn Sina, Suhrawardi and Mulla Sadra

چکیده [English]

Rich and poor are the two terms of theological, mystical and religious, discussed by muslim philosophers, following the theologians and mystics. Absolute Rich in the view of Ibn Sina and Suhrawardi, is someone who is not in need of anything in his essence, acts and qualities, and also all creatures need him. Absolute Rich in the view of Suhrawardi; Like Ibn Sina; is the same of true king and by this way he argues to the unity of It. He makes Absolute Rich the same as Light of lights on the basis of his illuminationist theosophy. Mulla sadra also defines rich and poor on the basis of principality of existence. In the transcendental philosophical thought, by the analysis of the principle of causality and based on the principality of existence, this result is concluded that all things at the root of their existence are essentially poor and dependent to the Origin of the universe. The “effect”, which is considered all that is not God, in its existence is indiscriminately needy to its true Cause; meaning that other than dependency to the essence of God, no other truth is imagined for it. Since according to the principality of existence, in the outside world there is no other than Existence, all creatures are destitute to a true reason which is unique to the independent essence of Uniqueness. They have no existence separate from their reason and are entirely relevance and belonging to His Right, which is expressed using phrases such as absolute poverty of existence in itself, existential poverty and copulative existence. Therefore, just as mentioned in the word of God, poverty is an intrinsic property of creations, and wealth is unique to God.

کلیدواژه‌ها [English]

• Poor
• Rich
• Non-copulative existence
• Ibn Sina
• Suhrawardi
• Mulla sadra