نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشگاه صدا و سیما
چکیده
نسبت میان فیلم و فلسفه به آن سادگی‌ها که در بدو امر به نظر می‌رسد نیست. از سویی، فیلسوفان به بحث در باب ماهیّت فیلم می‌پردازند و مثلاً می‌پرسند که چه چیزی یک فیلم ضبط‌شده را به اثری هنری تبدیل می‌کند؟ و، از سوی دیگر، پاره‌ای از فیلم‌سازان می‌کوشند تا از مضامین فلسفی در آثارشان استفاده کنند و، به تعبیری، فیلم فلسفی بسازند. امّا ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود و دعوی سومی نیز در دهه‌های اخیر طرح شده است: این که فیلم‌ها می‌توانند فلسفه‌ورزی کنند. این رهیافت تازه را معمولاً «فیلم به مثابه‌ی فلسفه«، «فیلم‌ـ‌فلسفه«، یا «فیلمسفه» می‌خوانند. استدلال‌های چندی در دفاع از این فرضیّه اقامه شده است و هر کدام از مدافعان این دعوی تازه، از طلایه‌دارانی چون کَوِل گرفته تا فیلسوفان حاضری چون وارتنبرگ و کرول، استدلال‌ها و تبیین‌های خاصّ خود را پیش نهاده‌اند. در جستار حاضر، از منظری دیگر، کوشیدیم تا نشان دهیم که فیلم‌ها از شش وجه می‌تواند در مقام فلسفه‌ورزی ایفای نقش کنند. یعنی هستند فیلم‌های که به شرح نکته‌ای فلسفی می‌پردازند، فیلم‌هایی که طرح‌مسأله می‌کنند، فیلم‌هایی که دفاعیّه یا ردّیّه‌ای بر موضعی فلسفی عرضه می‌دارند، فیلم‌هایی که برنهاد فلسفی اقامه می‌کنند، و فیلم‌هایی که در مقام استذکار و یادآوری عمل می‌کنند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Filmosophy or Film as Philosophy: An Essay in Possibility of Pholosophizing through Film
نویسنده [English]
- Mohsen Karami
Art University, Philosophy of Art
چکیده [English]
The relation between film and philosophy is not so easy that firstly seems. On the one hand, philosophers discuss the nature of film and, for example, ask: what makes a recording a work of art? And, on the other hand, some filmmakers attempt to utilize philosophical themes in their works and produce philosophical movies. But it is not the whole story, and a third claim has been proposed in recent dedicates: Some movies can philosophize. This new approach usually is called “film as philosophy”, “film-philosophy”, or “filmosophy”. Several arguments have been advanced in defense of this hypothesis, and every defender of this claim has proposed their own explanations. In this essay, we try to show from a different position, that movies can do philosophy in six ways. That is, there are movies that make an account of a philosophical point, movies that ask some philosophical questions, movies that defend or deny a philosophical position, movies that propose a philosophical thesis, and movies that remind us important things.
کلیدواژه‌ها [English]
- Film as Philosophy
- Film-philosophy
- Filmosophy
- Philosophizing
- اترک، حسین. (1392). «تقریری جدید از وظیفه‌گرایی نتیجه‌گرا». دوفصلنامه‌ی علمی‌ـ‌پژوهشی تأمّلات فلسفی، 3: 9، صص 27-7.
http://phm.znu.ac.ir/article_19543_fe71b1f85198fa46d60d862293a3f1f5.pdf
- افلاطون. (1380). رساله‌ی «جمهوری». در: دوره‌ی آثار افلاطون، جلد دوم. ترجمه‌ی محمّدحسن لطفی. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
- براون، ویلیام. (1398). اَبَرسینما: فلسفه‌ی فیلم در عصر دیجیتال. ترجمه‌ی اکرم ورشوچی‌فرد و پیام زین‌العابدینی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
- سامع، جمال؛ صافیان، محمّدجواد. (1395). «تأمّلی بر معنای مرگ‌اندیشی در فلسفه‌ی هیدگر»، دوفصلنامه‌ی علمی‌ـ‌پژوهشی تأمّلات فلسفی، 6: 17، صص 186-155.
http://phm.znu.ac.ir/article_24916_2152630f9e728b3a05db1972ce9edd4a.pdf
- یانگ، جیمز. (1388). هنر و شناخت. ترجمه‌ی هاشم بناپور، بهاره آزاده، ارشیا صدّیق. تهران: فرهنگستان هنر.
- Andina, Ticiana. (2014). Bridging the Analytical Continental Divide: A Companion to Contemporary Western Philosophy. Leiden:
- Buckley, R. Philip. (2002). “Martin Heidegger: The ‘End’ of Ethics”. in: Phenomenological Approaches to Moral Philosophy: A Handbook. Springer, pp. 197-228.
- Carroll, Noël. (2006). “Philosophizing through the Moving Image.” Journal of Aesthetics and Art Criticism 64: 173–86.
- ———. (2013). “Memento and the Phenomenology of Comprehending Motion Picture Narration.” In Minerva’s Night Out: Philosophy, Pop Culture, and Moving Pictures, 203–20. Malden, Mass.: Wiley-Blackwell.
- ———. (2017). “Movie-Made Philosophy.” in: Film as Philosophy. Bernd Herzogenrath (ed.). London and Minneapolis: University of Minnesota Press, pp. 265-85.
- Cavell, Stanley. (1971). The world Viewed: Reflections on the Ontology of Film. Cambridge: Harvard University Press.
- ———. (1981). The Sense of Walden. Expanded edition San Francisco: North Point Press.
- ———. (1996). Contesting Tears: The Melodrama of the Unknown Woman. University of Chicago Press.
- Darwall, Stephen. (2003). Deontology.
- Deleuze, Gilles (1986 [1983]), Cinema I: The Movement-Image, trans. Hugh Tomlinson and Barbara Habberjam. Minneapolis: University of Minnesota Press.
- ———. (1989 [1985]), Cinema II: The Time-Image, trans. Hugh Tomlinson and Robert Galatea. Minneapolis: University of Minnesota Press.
- ———. (2000), ‘The Brain is the Screen. An Interview with Gilles Deleuze’, trans. Marie Therese Guirgis, in Gregory Flaxman (ed.), The Brain is the Screen: Deleuze and the Philosophy of Cinema. Minneapolis: University of Minnesota Press, pp. 365–73.
- Elsaesser, Thomas; Hangener, Malte. (2010). Film Theory: An Introduction through the Senses. London and New York: Routledge.
- Falzon, Cristopher. (2014). Philosophy Goes to the Movies: An Introduction to Philosophy. third ed. London and New York: Routledge.
- Frampton, Daniel. (2006). Filmosophy. London: Wallflower.
- ———. (1996). “Characterization and Fictional Truth,” in Post Theory: Reconstructing Film Studies. Madison: University of Wisconsin Press.
- French, Warren; Weis, Alexander. (2000). “An Ethics of Care or an Ethics of Justice”. Journal of Business Ethics, 27, ½: 125-136.
- Fumerton, Richard, and Jeske, Diane. (2009). Introducing Philosophy Through Film: Key Texts, Discussion, and Film Selections. Malden, Mass.: Wiley-Blackwell.
- Gulley, Norman. (1954). “Plato’s Theory of Recollection”. The Classical Quarterly, 4, ¾: pp. 194-213.
- Litch, Mary M. (2010). Philosophy Through Film. London and New York: Routledge.
- Marmysz, Hohn. (2012). The Path of Philosophy: Truth, Wonder, and Distress. Wadsworth.
- Mulhall, Stephen. (2002). On Film. London: Routledge.
- Münsterberg, Hugo (2002 [1916]), The Photoplay: A Psychological Study in Allen Langdale (ed.), Hugo Münsterberg on Film. London: Routledge.
- Plantinga, Carl. (2019). “Cognitive Theory of the Moving Image.” in: Noel Carroll, Laura Teresa Di Summa-Knoop, Shawn Loht (ed.). The Palgrave Handbook of Film and Motion Pictures. Macmillan: Palgrave, pp. 573-600.
- Risser, James. (1986). “Hermeneutic Experience and Memory: Rethinking Knowledge as Recollection”. Research in Phenomenology, 16: pp. 41-55.
- Sinnerbrink, Robert. (2011). New Philosophies of Film: Thinking Images. London and New York: Continuum.
- ———. (2017). Cinematic Ethics: Exploring Ethical Experience through Film. London and New York: Routledge.
- Slote, Michael. (2007). The Ethics of Care and Empathy. London and New York: Routledge.
- Turvey, Malcolm. (2019). “Avant-Garde Films as Philosophy”. in: Noel Carroll, Laura Teresa Di Summa-Knoop, Shawn Loht (ed.). The Palgrave Handbook of Film and Motion Pictures. Macmillan: Palgrave, pp. 573-600.
- Vertov, Dziga. (1967). “Kinoks-Revolution,” in Harry M. Geduld (ed.) Film Makers on Film Making. Harmondsworth, Middlesex: Penguin.
- Wartenberg, (2007a). Thinking on Screen: Film as Philosophy. London: Routledge.
- ———. (2007b). “What Else Films Can Do,” Film and Philosophy: 12.
- ———. (2011). Thomas. “On the Possibility of Cinematic Philosophy.” In New Takes in Philosophy, edited by Havi Carel and Greg Tuck, 9–24. New York: Palgrave MacMillan / St. Martin’s Press.
- Williams, Bernard. (1973). A Critique of Utilitarianism. In: Smart JJC, Williams Bernard, editors. Utilitarianism For and Against. Cambridge: Cambridge University Press; 1973.
- Wolcher, Louis, E. (2016). The Ethics of Justice Without Illusions. London and New York: Routledge.
)