نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فریده لازمی ¹
• ذوالفقار همتی آرقون ²

¹ پژوهشگر پسادکتری فلسفه دانشگاه تبریز

² استادیار گروه فلسفه، دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

در نیمة دوم سدة هجدهم، هیوم با نشر فلسفة غیردینی وجود خدای مسیحیت را نامحتمل دانست، و از سوی هم‌عصران خود نشان خداناباور محض را دریافت کرد. به‌تازگی، و به‌رغم تفسیرهای دو‌ قرن گذشته، هیوم نه به‌عنوان فیلسوفی خداناباور، بلکه به‌عنوان فردی ندانم‌گرا، خداپرست، و خداباور معرفی شده است. مطابق این سه نگرش‌، گویی هیوم، یا ادعاهای خداپرستی افراطی و خداپرستی حداقلی را به تعلیق در آورده است، یا وجود خدا را به‌طور صریح تصدیق کرده است، و یا از تعهدی گنگ نسبت به وجود خرد برینی که منشاء، خالق و فرمان‌روای این جهان است، دفاع کرده است.
مقالة حاضر، ضمن رد چهار قرائت فوق، نشان می‌دهد هیوم یک خداناباور ضعیف و غیرجزمی است. زیرا این فیلسوف، در درجة نخست، با بی‌اساس دانستن ادعاهای خداپرستی افراطی، وجود خدا را، با مجموعة غنی از صفات، نامحتمل خوانده است. با این‌حال، نگرش هیوم نسبت به خداپرستی حداقلی این چنین تند‌‌و‌‌تیز نیست. خداپرستی ‌حداقلی، نه نادرست‌ است، و نه تردید‌آمیز است. به‌زعم او، خداپرستی ‌حداقلی تهی و بی‌فایده است. آن‌چنان تهی، بی‌فایده، و ناکامل، که شایستة مقابله از سوی شکاک نیست. در واقع، هیوم خداپرستی حداقلی را، نه انکار کرده است، نه تعلیق کرده است، و نه تصدیق کرده است. که اگر انکار می‌کرد شایستة دریافت عنوان خداناباور محض می‌بود، اگر تعلیق می‌کرد شایستة دریافت عنوان ندانم‌گرای محض می‌بود، و اگر تصدیق می‌کرد شایستة دریافت عناوین خداپرست حقیقی و خداباور ظریف می‌بود.

کلیدواژه‌ها

• خداناباور محض
• خداناباور ضعیف و غیرجزمی
• ندانم‌گرای محض
• خداپرست حقیقی
• خداباور ظریف
• دیوید هیوم

موضوعات

• فلسفه دین

عنوان مقاله [English]

David Hume's Weak and Non-Dogmatic Atheism A critical View on Downright Atheist, Downright Agnostic, Genuine Theist and Attenuated Deist Interpretations of David Hume

نویسندگان [English]

• farideh lazemi ¹
• zolfagar hemmati argoun ²

¹ Postdoctoral Researcher of Philosophy at University of Tabriz

² Assistant Professor of Philosophy- University of Tabriz Tabriz

چکیده [English]

In the second half of the eighteenth century, with the publication of non-religious philosophy, Hume claims that the existence of the Christian God is impossible, therefore his contemporaries viewed him as a downright atheist. Recently, and despite the interpretations of the last two centuries, Hume has not been introduced as an atheist, but as an agnostic, theist and deist. According to these three attitudes, perhaps Hume has either suspended the claims of thick theism and thin theism, or has explicitly endorsed the existence of God, or has defended from unknown commitment regarding the existence of wisdom that is the origin, creator, and ruler of this world.
This paper rejects mentioned four readings and shows that Hume is a weak and non-dogmatic atheist. Because, this philosopher, by demonstrating that the claims of thick theism are groundless, concludes that the existence of God, with a rich set of attributes, is impossible. However, Hume's attitude to thin theism is not so sharp. Thin theism is not wrong and incredible. According to him, thin theism is empty and useless, that it does not deserve to investigate by any skeptic. In fact, Hume neither denied, nor suspended, nor endorsed thin theism; If he would denied it, he would knowned as downright atheist, if he would suspended it, he would knowned as downright agnostic, and if he would endorsed it, he would knowned as genuine theist and attenuated deist.

کلیدواژه‌ها [English]

• Downright Atheist
• Weak or Non-Dogmatic Atheist
• Downright Agnostic
• Genuine Theist
• Attenuated Deist
• David Hume