نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• فاطمه صادق زاده قمصری

عضو هیأت علمی (دانشیار) دانشگاه امام صادق (ع) گروه فلسفه و کلام اسلامی

چکیده

ملاصدرا نفس ناطقه را دارای شئون ادراکی و اجرایی می‌داند. انسان می‌تواند در مسیر اندیشه تا عمل با حضور عقل عملی هنگام تزاحم‌هایی که احیاناً بین قوه ناطقه و سایر قوای نفس به وجود می‌آید انتخاب صحیح داشته باشد. این پژوهش قصد دارد با روشی توصیفی تحلیلی به تبیین انتخاب در آثار ملاصدرا بپردازد؛ انتخابی که تنها گاهی عقلانی است. صدرا برای تبیین حقیقت انتخاب عقلانی، به نقش‌هایی که عقل عملی می‌تواند در فرآیند فعل اختیاری ایفا کند توجه می‌کند. از نظر او عقل عملی با غلبه بر وهم در باره ادراکات تصوری تأمل می‌کند، گاهی آن‌ها را به عنوان امر نافع تأیید نمی‌کند؛ با ایستادگی در برابر برخی از شوق‌های حیوانی (شهوت و غضب) از تشدید آن‌ها جلوگیری می‌کند؛ امور جزئی را که خود به جواز، نیکویی و زیبایی آن‌‌ها حکم داده است با عزمی قاطع به صحنه عمل می‌آورد. در تمام مسیر یک فعل اختیاری، نفس پیوسته در حال انتخاب است. عقل عملی با ایفای کامل این نقش‌ها انتخاب عقلانی و خوب را محقق می‌سازد و برعکس با غیبت عقل عملی قطعاً انتخابی بد و عملی غیرانسانی شکل می‌گیرد. عمل انسان تنها هنگامی انسانی است که جزء علمی نفس، به فهمی عالمانه و عقلی برسد و این فهم را با عزمی قاطع که در ناحیه جزء عملی در پرتو عقلانیت عملی حاصل می‌شود همراه کند.

کلیدواژه‌ها

• قوای علمی
• شوق شدید
• شهوت و غضب
• اراده جازم
• عقل عملی
• انتخاب عقلانی

موضوعات

• حکمت متعالیه

عنوان مقاله [English]

The Place of Rational Choice in Human Voluntary Actions From the Point of View of Sadr ul Motealehin

نویسنده [English]

• fatemeh Sadeqzadeh Qamsari

Associate Professor of Imam Sadiq University (peace be upon him). Department of Philosophy and Theology

چکیده [English]

Mulla Sadra considers the speaking soul to have perceptive and executive functions. The human soul can make the right choice in the path of thought to action with the presence of practical reason during conflicts that may arise between the speaking power and other powers of the soul. This research intends to explain the choice in Mulla Sadra's works with a descriptive and analytical method; a choice that is only sometimes rational. To explain the truth of rational choice, Sadra pays attention to the roles that practical reason can play in the process of optional action.

According to him, practical reason overcomes illusion and reflects on imaginary perceptions, sometimes it does not confirm them as useful; By standing against some animal passions (lust and anger), it prevents their aggravation; He carries out the minor matters that he himself has decreed to be permissible, good and beautiful, with resolute determination. All the way through an optional verb, the ego is continuously choosing. By fully fulfilling these roles, practical reason realizes a rational and good choice, and on the contrary, with the absence of practical reason, a bad and inhuman practical choice will definitely be formed. Human action is human only when the scientific part of the soul reaches a scientific and rational understanding and combines this understanding with a decisive determination that is achieved in the area of the practical part in the light of practical rationality.

کلیدواژه‌ها [English]

• Scientific powers
• Intense enthusiasm
• lust and anger
• Strong will
• Practical wisdom
• Rational choice