نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیده مهدیه پورصالح امیری ¹
• زینب برخورداری ²

¹ دانشجوی دکتری رشته فلسفه و کلام اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.

² دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی مبادی فرآیند صدور فعل از دیدگاه فارابی با روش توصیفی - تحلیلی می‌پردازد. مبادی صدور فعل عبارت از مبادی معرفت، شوق، اراده و جزئیات‌ ادراکی ناظر به صدور فعل بر اساس تقدیرات معین است. مبادی معرفتی، معارف حسی، خیالی و عقلی انسان جهت شناخت و انتخاب غایت هستند. شناخت و انتخاب غایت به‌عنوان اولین مرحله‌ی صدور فعل برعهده‌ی قوه‌ی ناطقه‌ی نظری است؛ اما سایر مراحل به عرصه‌ی ناطقه‌ی عملی متعلق می‌باشند. انتخاب غایت برحسب مرتبه‌ی اختصاصی وجودی – معرفتی هر یک از انسان‌هاست. فرآیند سیر معرفتی شناخت و گزینش غایت از ادراک محسوسات و انتقال آن‌ها به قوه‌ی حس مشترک شروع می‌شود، سپس به واسطه‌ی انتقال صور از حس مشترک به قوه‌ی متخیله برای حفاظت دائمی، محاکات، سازوکارهای تفصیل و ترکیب صور و تصویرسازی از انسان واصل شده به غایت ادامه می‌یابد و در نهایت به واسطه‌ی انتقال متخیلات به مرحله‌ی نطقی جهت استنباطات ادراکی ناظر به عمل ختم می‌گردد. مراحل قولی نیز مبتنی‌بر ادراکات توهمی و معارف سه‌گانه‌ هستند. فارابی با وجود سخن در باب مقدمات مثالی، مشاهدی و تجربی به مسأله‌ی چگونگی فرآیند تبدیل مقدمات کلی به جزئی تصریحی نکرده است؛ اما عقل عملی را به‌عنوان قوه‌ی عهده‌دار ادراک کلیات و استنباط جزئیات معرفی کرده و به مسائل جزئی‌تر حوزه‌ی نظری فرآیند صدور فعل با عنوان فضیلت پرداخته است؛ مانند کسب تجارب گسترده با توجه به زمان، اجتماع و احوالات هر یک که نشان‌دهنده‌ی جنبه‌ی راهبردی مبادی فرآیند صدور فعل جهت حتمیت موفقیت در برنامه‌ریزی‌های خُرد و کلان است.

کلیدواژه‌ها

• غایت
• شوق
• اراده
• ناطقه‌ی نظری
• فضیلت

موضوعات

• حکمت مشاء

عنوان مقاله [English]

The principles of the action issuing process in Farabi's intellectual system

نویسندگان [English]

• Seyyedeh mahdiheh poorsaleh amiri ¹
• Zeynab Barkhordari ²

¹ Doctoral student in the field of Islamic philosophy and theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran.

² Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran.

چکیده [English]

The present study examines the basics of the action issuing process from Farabi's perspective with a descriptive-analytical method. Basics of issuing action are cognitive basics; desire; velle and perceptual details of processing of issuing action based on certain judgments. Epistemological principles are sensory, imaginary and intellectual knowledge for knowing and choosing the acme. Recognizing and choosing the acme as the first stage of issuing the action is the responsibility of the rational faculty of theoretical; But other steps are related to the rational faculty of practical field. The choice of the acme is according to the specific existential-cognitive level of each human being. The epistemological process of knowing and choosing the end start from the perception of the senses and their transmission to power of the common sense, It continues by the transfer of images from the common sense to the imaginal facuity for permanent protection and imitating and it ends with transferring imaginationes to the stage of rational faculty in order to infer to details of the perceptions related to the action. Assersion stages are also based on illusory perceptions and triple knowledge. Although Farabi spoke about archetypy, observational, and experimental prolegomenas, he did not specify the process of converting universal prolegomenas into singulat ones; But he introduced practical intellect as the faculty responsible for understanding the universals and inferring prolegomenas. And he has dealt with the more detailed issues of the theoretical field of the process of issuing the action as virtus.

کلیدواژه‌ها [English]

• acme
• desire
• velle
• rational faculty of theoretical
• virtus