نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• میثم مزکاء ¹
• مهدی دهباشی ²
• محمدرضا شمشیری ³

¹ دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)،

² استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)

³ دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه ازاد اسلامی ، واحد اصفهان(خوراسگان)

چکیده

موضوع علم کیهانشناسان بررسی ساختار بزرگ مقیاس کیهانی است، برهمین اساس روش مطالعاتی خود در مواجهه با متغیرات کیهانی را مبتنی براصل تحقیق پذیری پوزیتیویستی و اصل موضوعه ریاضیاتی قرار داده‌اند بطوریکه موجهیت گزاره‌های کیهانی را بر انطباق گزاره‌های پیشینی صادق با نتایج برآمده از گزاره‌های پسینی مفروض نموده‌اند. این نوشتار به روش توصیفی تحلیل میزان موجهیت اصل تحقیق‌پذیری و صدق نتایج برآمده از معادلات ریاضیاتی از منظر ملاصدرا را مورد تحلیل و تنقید قرار داده و در پاسخ به دو سئوال اصلی که آیا گزاره‌های مستخرج از اصل تحقیق‌پذیری علمی یا شبه علمی هستند؟ و اینکه آیا بواسطه معادلات ریاضیاتی می‌توان به متغیرات علم پیدا نمود؟ این نتایج تحصیل شد: ملاصدرا گزاره‌های برآمده از اصل تحقیق‌پذیری را گزاره‌هایی شبه علمی و در ذیل علم حصولی تعریف نموده، چراکه درعلم حصولی، وجود علمی شئ غیر از وجود عینی آن، و اختراع نفس مدرِک است، در صورتیکه ملاصدرا گزاره‌های برآمده از علم حضوری را گزاره‌های علمی می‌داند، زیرا وجود علمی مدرَک همان وجود عینی آن است. طبق مبانی صدرایی نمی‌توان براساس اصل تحقیق‌پذیری به یک مدل جامع کیهانی دست یافت، چراکه اصل تحقیق‌پذیری متکی بر روش استقرائی است و روش استقرائی اولاً مبتنی بر ادراک حسی است که ضعیفترین نوع ادراک نفس است در ثانی با نفی اصل علیت و متافیزیک، کیفیت ایجاد، تکامل و ماهیت حقیقی متغیرات کیهانی مجهول خواهد ماند. ملاصدرا همچون ریاضیدانان واقعگرا، ریاضیات عددی را امری عینی و مستقل توصیف کرده بطوری که می‌تواند متغیرات محسوس و زوایای پنهان متغیرات محسوس را تحلیل و توصیف کند.

کلیدواژه‌ها

• علم
• شبه علم
• معرفت شناسی صدرایی
• پوزیتیویست
• ریاضیات

موضوعات

• حکمت متعالیه

عنوان مقاله [English]

Sadrai's Epistemology: A Study of Cosmic Variables and a Critical Analysis of Positivist Cosmology

نویسندگان [English]

• Meysam Mozka ¹
• mahdi dehbashi ²
• mohammad reza shamshiri ³

¹ PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan),

² Professor of the Department of Islamic Philosophy and Theology, Islamic Azad University, Isfahan Branch(Khorasgan),

³ Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan),

چکیده [English]

As a subject, cosmology studies the large-scale structure of the cosmos, and thus founds its study method in the face of cosmic variables and phenomena on verifiability and positivist principles and the critical philosophy axiom, with the truth and justifiability of its theorems depending on the impressionability and adaptability of mathematical conclusions to impressions. However, it has thus far failed to produce a comprehensive cosmic model. This article uses Mulla Sadra’s epistemological basics in a descriptive-analytical method to analyze the very principle of verifiability and philosophy of mathematics, and thus answers the two questions of whether or not the propositions extracted from cosmologists’ research are scientific or pseudo-scientific from the perspective of Mulla Sadra, and the possibility of producing a comprehensive model of the creation and perfection of cosmic variables? It was found that for Mulla Sadr, all cosmologists’ theorems were scientific propositions, and based on the principle of verifiability, a comprehensive cosmic model could not be produced, because imperceptible variables were out of their sphere of studies. However, like realists, Mulla Sadra considered mathematics to be infinite and abstract, while originating from the world of imagination capable of describing cosmic perceptible and imperceptible phenomena.

کلیدواژه‌ها [English]

• Science
• Pseudo-science
• Sadrai Epistemology
• Positivism
• Mathematics