نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مجید احسن

عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه امام صادق

چکیده

اصل علیت، اصلی محوری در متافیزیک است که مورد پذیرش اکثر فلاسفه از یونان تا دوران معاصر بوده است. با این حال، بحث و گفتگو در باب حدود و ثغور این اصل و یا نحوه تبیین یا تثبیت آن همواره محل بحث فیلسوفان بوده است. یکی از مسائل مهم در این رابطه، بداهت و برهان ناپذیری اصل علیت است که در فلسفه اسلامی نیز به اجمال و در لابلای مباحث فیلسوفان مسلمان مطرح شده است. ذکر این نکته لازم است که این بحث به طور جدی با تلقی و نحوه تبیین هر فیلسوفی از این اصل گره خورده است. با این همه، قول به بداهت این اصل و در نتیجه نیازمندی آن به تبیین و تنبیه، و یا عدم بداهت آن و به طور طبیعی احتیاجش به اثبات، مسأله‌ای نبوده‌است که به تفصیل و معنون به عنوانی مستقل مورد بحث و بررسی ایشان قرار گرفته باشد. این مقاله، که به روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد اسنادی سامان یافته، می کوشد با تمرکز بر فلسفۀ اسلامی بداهت و برهان ناپذیری اصل علیت را از دیدگاه فلسفه اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. نتیجه این بررسی در نهایت نشان خواهد داد که برخلاف تصور مشهور، بداهت و برهان ناپذیری این اصل قابل مناقشه است.

کلیدواژه‌ها

• فلسفه اسلامی
• ابن سینا
• بداهت
• اصل علیت
• اصل ترجّح بلا مرجّح

موضوعات

• فلسفه اسلامی

عنوان مقاله [English]

A critical examination of self-evidence of the principle of causality from the perspective of Islamic philosophy

نویسنده [English]

• Majid Ahsan

عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه امام صادق

چکیده [English]

The principle of causality is a central principle in metaphysics that has been accepted by most philosophers from Greece to modern times. However, the discussions about the limits of this principle or how to explain or establish it have always been the subject of discussion among philosophers. One of the important issues in this debate is the self-evidence and Being unprovable of the principle of causality, which has been briefly discussed in Islamic philosophy in the context of Muslim philosophers' debates. It is necessary to mention that this discussion is seriously related to the interpretation of this principle by any philosopher. Despite all this, the point of view of the self-evidence of this principle and as a result its need for explanation, or its need for proof, has not been an issue that has been discussed in detail and independently as an independent topic in Islamic philosophy. This article tries to analyze and examine the principle of causality from the perspective of Islamic philosophy by focusing on Islamic philosophy. The result of this study will finally show that contrary to popular opinion, the self-evidence and being unprovable of this principle is debatable.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic philosophy
• Avicenna
• self-evidence
• the principle of causality
• the principle of preponderance without being a preponderant