نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه سلیمانی دره باغی ¹
• فاطمه سلیمانی دره باغی ²

¹ 'گروه فلسفه و کلام دانشگاه امام صادق(ع)-پردیس خواهران

² هیات علمی گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق(ع) - پردیس خواهران

چکیده

عمل فعالیتی است که از مسیر ابعاد درونی انسان همچون قوای شناختی ( خیال و عقل) ، قوای شوقی و اراده گذر کرده و به منصه ظهور خارجی می رسد. مسأله اصلی این پژوهش تبیین این فرآیند و بیان چگونگی و چرایی آن است. از اینرو لازم است برای تبیین عقلانی عمل انسانی، به این دو پرسش پاسخ داده شود: 1.عوامل شکل دهنده عمل و نقش هر کدام در تولید آن چیست؟ 2. رابطه این عوامل و تاثیری که بر یکدیگر دارند چگونه است؟

از نگاه فلسفه صدرایی نوعی ترتیب و تقدم و تأخر تکوینی بین عناصر اساسی عمل وجود دارد. عنصر شناخت بر تمامی عناصر تشکیل دهنده عمل تقدم دارد، پس از آن میل و شوق همچون پیامد و دستاوردی از عملیات شناختی خود را نشان می دهد؛ هرچند در هر لحظه امکان حضور شوق های متعدد که گاها در تضاد و تزاحم با یکدیگر هستند، وجود دارد، اما با ظهور اراده به عنوان شوق شدید و غالب، تعارض ها خاتمه می یابد و عمل تحقق پیدا می کند.یکی از کارکردهای عقل عملی یعنی، تأمل و توجیه عمل، در شدت و غلبه یکی از شوق ها و بروز اراده نقش اساسی دارد. در واقع اراده دستاورد عملیات ذهنی و تأیید توجیهات عقل عملی است. در کل در تحقق یک عمل عناصر اساسی آن به یک هماهنگی و انسجام بر پایه رابطه علّی و معلولی می رسند؛ به گونه ای که هر کدام از عناصر این زنجیره نقش علّی خود را در وقوع عمل اختیاری انسان ایفا می نمایند.

کلیدواژه‌ها

• عمل انسانی
• عقل عملی
• اختیار
• شوق
• اراده
• ملاصدرا

موضوعات

• حکمت متعالیه

عنوان مقاله [English]

Explaining Human Action Based on the Philosophy of Mulla Sadra

نویسندگان [English]

• fateme soleimani ¹
• Fateme Soleimani Darrebaghi ²

¹ Assistant Professor, Imam Sadiq University

² Associate Professor, Imam Sadiq University

چکیده [English]

Action passes through the route of human beings’ inner aspects such as their cognitive powers and their power to desire and will, and then reaches the stage of externalization. The main research question in this study is how to explain this process. It is therefore necessary to answer these two questions. 1. What are the factors in the formation of action, and what part they each play in its production; 2. How do these factors interplay? From the viewpoint of Sadra’s philosophy, there is a kind of order in the generation of the basic elements of action. The element of cognition is prior to all others. Next is desire which asserts itself as an outcome and achievement of the cognitive operation. Although at any moment there is the possibility of the presence of several desires that sometimes conflict with one another, with the emergence of will qua the intense and prevailing enthusiasm, the conflicts come to an end and the action is realized. One of the functions of practical reason i.e. deliberation on and justification of action plays a fundamental part in the intensity and prevailing of one of the desires and manifestation of will. In fact, will is an achievement of the mental operation of practical reason and an affirmation of its justifications. In general, in the realization of action, its basic elements reach a coherence and cohesion grounded in a causal relation, such that each of the elements play their causal role in the human’s volitional action.

کلیدواژه‌ها [English]

• human action
• practical reason
• volition
• desire
• will
• Mulla Sadra