نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد جواد شمس ¹
• سیده فاطمه بابایی ²

¹ دانشیار گروه فلسفه و حکمت دانشگاه بین المللی امام خمینی

² دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

چکیده

سوال برانگیز‌ترین مسئله‌ای که در طول سده‌های مختلف ذهن انسان‌ها را به خود مشغول کرده این است که موجودات متکثر با چه ترتیبی پا به عرصه هستی گزارده‌اند و آیا شکل‌گیری عالم به نحو صدفه و اتفاق بوده یا براساس سلسله مراتبی خاص؟ و پاسخگویی به چگونگی پیدایش مراتب هستی یکی از نخستین دغدغه‌های هر فیلسوفی است. فلوطین یکی از فیلسوفان یونان بوده که برای بیان مراتب هستی اصطلاح اقانیم را به کار برده است. اقانیم جمع اقنوم است که آن را به جوهر و اصل معنا کرده‌اند و نقشی اساسی در فلسفه فلوطین دارد در دیدگاه او سه اقنوم اصلی مطرح شده که عبارتند از: احد، عقل و نفس که به ترتیب نخستین مراتب عالم را تشکیل می‌دهند. ملاصدرا نیز در بیان مراتب هستی به این سه مرتبه تصریح کرده است؛ لیکن علی‌رغم وجود شباهت‌های بسیار، تفاوت‌های چشمگیری با دیدگاه فلوطین دارد. در واقع شباهت این دو نظریه تنها در چهارچوب آنهاست اما در احکام هر مرتبه تفاوت‌های بی‌شماری دیده می‌شود. ملاصدرا با اشراف کاملی که به دیدگاه فلوطین داشته این دیدگاه را پرورانده و به تکامل رسانده و از آن نظریه‌ای بدیع ساخته است حال ما در نوشتار حاضر که با روش توصیفی و تحلیلی گردآوری شده برآنیم ضمن بیان مراتب هستی از دیدگاه هر دو فیلسوف و بررسی دقیق موارد مشابه و متفاوت احکام هر مرتبه، منحصر به فرد بودن دیدگاه صدرا را به اثبات رسانیم.

کلیدواژه‌ها

• فلوطین
• ملاصدرا
• احد
• عقل
• نفس
• ماده

موضوعات

• فلسفه اسلامی

عنوان مقاله [English]

Comparative Investigation of The Three Hypostases and Universe Levels in Viewpoint of Plotinus and Mulla Sadra

نویسندگان [English]

• Mohammad javad Shams ¹
• seyedeh fatemeh babaee ²

¹ Imam Khomeini International University

² ikiu.ac.ir

چکیده [English]

The most challenging issue in different decades engaging human beings' mind is the order the multiple creatures have come to the universe, and if the formation of the universe occurred coincidentally and haphazardly or specific chain. Answering questions about the how-ness of the arrival of universe levels is the utmost concern of a philosopher. Plotinus is one of Greek philosophers to use hypostases for explanation of universe levels. Hypostases, plural form of hypostasis, is meant as essence and base, and has a major role in Plotinus's philosophy. In his viewpoint, three hypostases are introduced including 'the One' (or, equivalently, 'the Good'), Intellect, and Soul, which respectively constitute the first levels of universe. Mulla Sadra has also clarified these levels in explaining levels of universe; however, there are significant differences in spite of similarities. The only similarity between the two theories ahead is the framework, and differences are noticed in the decrees. Fully aware of Plotinus's philosophy, Mulla Sadra developed and completed Plotinus's vision and turned it into a novel theory. The present study is aimed at illustrating uniqueness of Mulla Sadra's vision along with elaborating the two philosophers' viewpoints and the similarity and difference in their decrees, through a descriptive and analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

• Plotinus
• Mulla Sadra
• the One
• intellect
• soul
• matter