نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ادبیات نمایشی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد

2 کارشناسی ارشد، دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

سنت‌گرایی یکی از جریان‌هایی است به طور مستقیم در برابر باورهای تجددگرایانه قرار می‌گیرد. دیدگاه سنت‌گرایان در طول تاریخ اندیشه، تبدیل به یک نظام فکری منسجم شده است. یکی از زمینه‌هایی که در این اندیشه جایگاه ویژه‌ای دارد، نظریه در باب هنر و زیبایی است. یکی از مفاهیمی که در فهم نظریۀ سنت‌گرایان در باب ادراک هنر و زیبایی اهمیت بسزایی دارد، درک جایگاه «عقل شهودی» در خلق و فهم هنر سنتی از سوی هنرمند و مخاطب است. تبیین و بررسی تعریف سنت‌گرایان از عقل شهودی و چگونگی کارکرد آن در خلق و فهم هنر سنتی، امری مهم برای فهم چگونگی فرایند انتقال سنت است. در این پژوهش، با بهره‌گیری از روش گردآوری اسنادی و تحلیل کیفی، پس از بررسی مفاهیم اصلی همچون سنت، هنر سنتی و عقل شهودی به عنوان چارچوب نظری، جایگاه عقل شهودی در خلق و فهم هنر سنتی در دیدگاه سنت‌گرایان بررسی و نقد می‌شود. این پژوهش نشان می‌دهد که دیدگاه سنت‌گرایان در مسایلی همچون کافی نبودن تعریف عقل شهودی، مشخص نبودن کارکرد و متعلق شهود عقلی، مفروضات غیر قابل پذیرش برای همگان، دچار شدن به کثرت‌گرایی باطنی، تبیین شخصیت عرفانی اغراق‌آمیز برای هنرمند و مخاطب، تعمیم‌دهی نادرست و تعصب در برخی موارد دچار مشکل است. همچنین در زمینۀ ارایۀ یک نظریۀ هنر در ارتباط با دیگر زمینه‌های فرهنگی و زمینه‌سازی برای ارایۀ تفسیر متفاوت عرفانی از هنر مزیت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Study of the Place of Intellect in Creating and Understanding Traditional Art from the Perspective of Traditionalists

نویسندگان [English]

  • Javad Amin Khandaqi 1
  • Seyede Marzieh Hendesi 2

1 1. Assistant Professor of Dramatic Literature, Ferdows Higher Education Institute, Mashhad

2 M.A. in Wisdom of Islamic Art, University of Religions and Denominations

چکیده [English]

Traditionalism is one of the currents that is directly opposed to modernist beliefs. Throughout the history of thought, the view of traditionalists has become a coherent system of thought. One of the fields that has a special place in this idea is the theory of art and beauty. One of the concepts that are very important in understanding the traditionalist theory of the perception of art and beauty is the understanding of the place of "intellect" in the creating and understanding traditional art by the artist and the audience. Explaining and examining the traditionalists' definition of intellect and how it works in creating and understanding traditional art is essential for understanding how transmitting tradition. In this study, using the method of document collection and qualitative analysis, after examining the main concepts such as tradition, traditional art, and intellect as a theoretical framework, the place of intellect in creating and understanding traditional art in traditionalists' view is examined and criticized. This study shows that the traditionalists' views are problematic on issues such as the insufficient definition of intellect, uncertainty of the function and perceived matter of intellect, unacceptable assumptions for all, getting into esoteric pluralism, explanation of exaggerated mystical personality for artist and audience, Improper generalization and bias in some cases. It also has the advantage of presenting a theory of art with other cultural contexts and paving the way for a different mystical interpretation of art.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intellect
  • Traditional Art
  • Traditionalism
  • Creating Art
  • Understanding Art
  • احمدی سعدی، عباس. (1380). شهود صدرایی، عقلانی یا عرفانی. اندیشۀ دینی. 3(9)؛ 3-26.
  • احمدی، فاطمه. (1389). بررسی و نقد علم مقدس از نگاه نصر. حکمت معاصر. 1(2)؛ 1-28.

https://wisdom.ihcs.ac.ir/article_75_94599df1369d6615e77bfdba4d60c709.pdf

  • امین خندقی، جواد و موسوی گیلانی، سیدرضی. (1394). نقد دیدگاه سنت‌گرایان در باب هنر سنتی، هنر مقدس و هنر دینی. معرفت ادیان. 6(23)؛ 107-128.
  • بورکهارت، تیتوس. (1369). هنر مقدس: اصول و روش‌ها. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
  • بورکهارت، تیتوس. (1370). رمزپردازی: مجموع مقالات تحقیقی. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
  • بورکهارت، تیتوس. (1386). مبانی هنر اسلامی. ترجمۀ امیر نصری. تهران: حقیقت.
  • بورکهارت، تیتوس. (1388). جهان‌شناسی سنتی و علم جدید. ترجمۀ حسین آذرکار. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
  • بورکهارت، تیتوس. (1390). مبانی هنر مسیحی. ترجمۀ امیر نصری. تهران: حکمت.
  • جعفریان، محمدهانی، و موسوی کریمی، میرسعید. (1392). گستره و محدودۀ شهود عقلی در اخلاق مشرقی ابن سینا. نقد و نظر. 18(71)؛ 51-64.
  • خادمی، عزت و گل­آقایی، معصومه. (1389). تربیت عرفانی از دیدگاه سهرودی. تأملات فلسفی. 2(5)؛ 37-56.

http://phm.znu.ac.ir/article_19523_0702f79927ea02244e60410e64200344.pdf

  • خوارزمی، حسین و میانداری، حسن. (1399). نقش شهود در حکم اخلاقی از دیدگاه جاناتان هایت. تأملات فلسفی. 10(25)؛ 61-94.

http://phm.znu.ac.ir/article_242282_861dc7cc2025feeae700fcf184175bef.pdf

  • الدمدو، کنت. (1389). سنت‌گرایی: دین در پرتو فلسفۀ جاویدان. ترجمۀ رضا کورنگ بهشتی. تهران: حکمت.
  • رحمتی، انشاء­الله؛ عباسی داکانی، پرویز و شاکری راد، مائده. (1399). عقل شهودی و شناخت ذات حق از دیدگاه نصر و شووان. ذهن. 21(84)؛ 161-180.
  • شوان، فریتیوف. (1372). اصول و معیارهای هنر جهانی. ترجمۀ سیدحسین نصر. تهران: دفتر مطالعات دینی.
  • شوان، فریتیوف. (1383). اسلام و حکمت خالده. ترجمۀ فروزان راسخی. تهران: هرمس؛ مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها.
  • شوان، فریتیوف. (1387). منطق و تعالی. ترجمۀ حسین خندق آبادی. تهران: نگاه معاصر.
  • شوان، فریتیوف. (1388). کاست‌ها و نژادها. ترجمۀ بابک عالیخانی و کامران ساسانی. تهران: حکمت.
  • فاضلی، سید احمد. (1396). بررسی تطبیقی چهار مدل تبیینی در توجیه زبان عرفان. پژوهش‌های فلسفی کلامی. 19(71)؛ 99-119.

https://pfk.qom.ac.ir/article_817_9286fa60087224fabdb851e1afef94a1.pdf

  • کمالی‌زاده، طاهره. (1390). بررسی مراتب شهود در معرفت‌شناسی اشراقی. فلسفه و کلام اسلامی. 44(1)؛ 93-113.
  • کوماراسوامی، آناندا کنتیش. (1382). مقدمه‌ای بر هنر هند. ترجمۀ امیرحسین ذکرگو. تهران: روزنه.
  • کوماراسوامی، آناندا کنتیش. (1384). استحالۀ طبیعت در هنر. ترجمۀ صالح طباطبایی. تهران: فرهنگستان هنر.
  • کوماراسوامی، آناندا کنتیش. (1386). فلسفۀ هنر مسیحی و شرقی. ترجمۀ امیرحسین ذکرگو، تهران: فرهنگستان هنر.
  • گرجیان، محمد مهدی، و هاشمی، خدیجه. (1391). گسترۀ عقل نظری و عقل شهودی در عرفان از دیدگاه ابن­عربی. آیین حکمت. 3(12)؛ 193-225.
  • گنون، رنه. (1372). بحران دنیای متجدد. ترجمۀ ضیاء­الدین دهشیری. تهران: سپهر.
  • گنون، رنه. (1374). معانی رمز صلیب: تحقیقی در فن معارف تطبیقی، ترجمۀ بابک عالیخانی. تهران: سروش.
  • لگن‌هاوزن، محمد. (1382). چرا سنت‌گرا نیستم؟. خرد جاویدان. تهران: دانشگاه تهران؛ مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی؛ 233-266.
  • لینگز، مارتین. (1391). رمز و مثال اعلی: تحقیقی در معنای وجود. ترجمۀ فاطمه صانعی. تهران: حکمت.
  • معماری، زهره، و طالب‌زاده، سید حمید. (1395). بررسی تحلیلی مسألۀ شهود عقلی در کانت و فیشته. غرب‌شناسی بنیادی. 7(13)؛ 133-166.
  • ملکیان، مصطفی. (1378). راهی به رهایی: جستارهایی در باب عقلانیت و معنویت. تهران: نگاه معاصر.
  • موسوی کریمی، میرسعید؛ صیاد منصور، علیرضا و جعفریان، محمد هانی. (1392). ماهیت شهود عقلی در طرح اخلاق مشرقی ابن­سینا. تاریخ فلسفه. 4(14)؛ 9-28.
  • موسوی کریمی، میرسعید؛ عبدل آبادی، علی اکبر و جعفریان، محمد هانی. (1393). معنا و متعلق شهود عقلی در طرح اخلاق مشرقی ابن­سینا. تاریخ فلسفه. 5(17)؛ 169-186.
  • نصر، سید حسین. (1373). جوان مسلمان و دنیای متجدد. ترجمۀ مرتضی اسعدی. تهران: طرح نو.
  • نصر، سید حسین. (1379). نیاز به علم مقدس. ترجمۀ حسن میانداری. قم: طه.
  • نصر، سید حسین. (1380الف). معرفت و امر قدسی. ترجمۀ فرزاد حاجی میرزائی. تهران: فرزان روز.
  • نصر، سید حسین. (1380ب). معرفت و معنویت. ترجمۀ انشاء‌الله رحمتی، تهران: سهروردی.
  • نصر، سید حسین. (1380ج). هنر دینی، هنر سنتی، هنر مقدس؛ تفکراتی و تعاریفی. راز و رمز هنر دینی. تنظیم و ویرایش مهدی فیروزان. تهران: سروش؛ 45-57.
  • نصر، سید حسین. (1383). اسلام و تنگناهای انسان متجدد. ترجمۀ انشاء‌الله رحمتی. تهران: سهروردی.
  • نصر، سید حسین. (1385). در جست‌وجوی امر قدسی: گفت‌وگوی رامین جهانبگلو با سیدحسین نصر. ترجمۀ سید مصطفی شهر آیینی. تهران: نی.
  • نصر، سید حسین. (1386). معرفت جاودان. به اهتمام سید حسن حسینی. تهران: سروش.
  • نصر، سید حسین. (1388). گلشن حقیقت. ترجمۀ انشاء‌الله رحمتی. تهران: سوفیا.
  • Guénon, René. (2004). The Reign of Quantity and the Signs of the Times. trans. Lord Northbourne. Hillsdale: Sophia Perennis.
  • Leaman, Oliver. (2004). Islamic Aesthetics: An Introduction. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
  • Nasr, Seyyed Hossein. (1987). Islamic Art and Spirituality. New York: State University of New York Press.
  • Pallis, Marco. (2008). The Way and the Mountain: Tibet, Buddhism, and Tradition. Bloomington: World Wisdom.
  • Palmer, Douglas; Pettitt, Paul, and Bahn, Paul G. (2005). Unearthing the Past: The Great Archaeological Discoveries that Have Changed History. Guilford: Lyons Press.